2024, çatışma altındaki çocuklar için tarihin en kötü yıllarından biri

Birleşmiş Milletler (BM), 1982’de 4 Haziran’ı, İsrail’in saldırılarından etkilenen Filistinli ve Lübnanlı çocuklar için “Uluslararası Çatışma Kurbanı Masum Çocuklar Günü” ilan etti.

BM Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF) ile Save The Children (Çocukları Kurtarın) ve Humanium gibi sivil toplum kuruluşları dünya genelinde çocuklara karşı işlenen suçlara yönelik izleme raporları yayımlıyor.

UNICEF’in Aralık 2024 raporuna göre Filistin’den Myanmar’a, Haiti’den Sudan’a kadar dünya geneli çatışma bölgelerinin sayısı İkinci Dünya Savaşı’ndan beri en yüksek seviyede.

“2024, çatışmalardaki çocuklar açısından UNICEF tarihindeki en kötü yıllardan biri” denilen raporda, dünyadaki çocukların neredeyse yüzde 19’una denk gelen yaklaşık 473 milyon çocuğun çatışma bölgelerinde yaşadığı aktarıldı.

Rapora göre 47,2 milyon çocuk çatışma ve şiddet nedeniyle yerinden edildi.

2008’de kurulan ve çocuk hakları ihlallerini durdurmayı hedefleyen Cenevre merkezli “Humanium” sivil toplum kuruluşu Aralık 2024’te rapor yayımladı.

Rapora göre dünya geneli çatışmalar 2024’te, milyonlarca çocuğun sağlık, eğitim, gıda ve barınma dahil temel hizmetlere erişimini büyük ölçüde engelledi.

Filistin, Sudan, Yemen, Sahel Bölgesi ve Lübnan’daki çatışmalar “en ciddi krizler” olarak tanımlanan raporda çocuk ölümleri ile yerinden edilmeler dikkati çekti.

“En yıkıcı ve açık ihlal” Filistin’de

Humanium raporuna göre çocukların yaşam hakkının “en yıkıcı ve açık ihlali” işgal altındaki Filistin topraklarında kayda geçti.

Bu bölge için “çocuklar için dünyanın en ölümcül yeri” nitelendirmesi yapılan rapora göre, bir yıldan daha az sürede yaklaşık 11 bin 300 çocuk ölümü bildirildi.

Ölen çocukların yaklaşık yüzde 30’unun 5 yaşın altında ve bunların arasında 12 aylıktan küçük 710 bebek olduğu bildirildi.

“Yeryüzündeki cehennem”

İnsani yardım kuruluşu Save The Children 2024 yılı verilerine göre de İsrail işgali, havadan ve karadan saldırılar, gıda kıtlığı ve kaynaklara erişim eksikliği, çocukları hem ölüm riski hem de psikolojik zararla karşı karşıya bıraktı.

UNICEF Sözcüsü James Elder, Ekim 2024’teki açıklamasında “Gazze, bir milyon çocuğu için yeryüzündeki cehennemin gerçek dünyadaki örneği.” demişti.

Elder, “Filistinli çocuklar üzerindeki günlük hava saldırılarının ve askeri operasyonların korkunç etkisini gördükçe, durum her geçen gün daha da kötüleşiyor.” ifadesini kullanmıştı.

UNRWA ve Lübnan

İsrail, BM Yakın Doğu’daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansının (UNRWA) finansmanını ve bölgedeki faaliyetlerini sınırlaması krizleri derinleştirdi.

Bölgede insani yardım çalışanlarına yönelik saldırılar, yağmalanan malzemeler ve tahrip edilen tesisler yardım çabalarını daha da zayıflattı.

Mülteci çocukların eğitim, sağlık, yiyecek ve barınma gibi hayati hizmetler uzun vadede olumsuz etkilenirken, İsrail’in Lübnan’a yönelik saldırıları bu ülkede yaşayan çocuklara da önemli zararlar verdi.

Lübnan Sağlık Bakanlığına dayandırılan Aralık 2024 verilerine göre, ülkede 231 çocuk öldürüldü ve 1300’den fazla çocuk yaralandı.

İsrail ordusu ile Hizbullah arasındaki çatışmalar kaynaklı günlük ortalama 3,5 çocuk öldü ve 9,5 çocuk yaralandı.

Sudan, Sahel Bölgesi, Yemen ve Haiti

2024 yılı, çatışmalar ve ekonomik istikrarsızlıkla zaten kötü olan koşulları daha da kötüleştirerek Afrika’daki krizleri derinleştirdi.

Sudan’da devam eden iç savaş, milyonlarca insanı yerinden ederek ve özellikle çocukları riske atarak insani bir felakete dönüştü.

UNICEF 2023 verilerine göre, çatışmanın Nisan 2023’te başlamasından beri söz konusu dönem aralığında en az 190 çocuk yaşamını yitirdi.

Sahel Bölgesi ülkeleri olarak başta Mali, Burkina Faso ve Nijer’deki çatışmalar nedeniyle çocuklar artan şiddet, aşırı yetersiz beslenme, eğitim eksikliğinden olumsuz etkilendi.

Burkina Faso’da militan gruplardan kaynaklanan isyancı şiddetin hızla yayılması yaklaşık 7 bin 800 okulun kapanmasına ve 1,4 milyondan fazla çocuğun eğitimsiz kalmasına yol açtı.

Mali’de hükümet güçleri ile silahlı gruplar arasındaki çatışmalar kaynaklı binlerce çocuk evlerini terk etmek zorunda kaldı.

Humanium raporuna göre Yemen’de, uzun süren çatışmalar ve kıtlık ile hastalıklar kaynaklı 5 yaş altı 600 binden fazla çocuğun akut yetersiz beslenme sorunu yaşadığı rapor edildi.

UNICEF’in 2024 raporuna göre Karayipler ülkesi Haiti’de geçen yıl boyunca çocuklara yönelik cinsel şiddet vakalarında yüzde 1000’lik bir artış oldu.

Eğitim ve sağlık

Dünya geneli çatışmalardan etkilenen ülkelerde 52 milyondan fazla çocuğun okul dışında olduğu ve eğitimden mahrum kaldığı tahmin ediliyor.

Çatışmalar ayrıca çocukların kritik sağlık hizmetlerine erişimi üzerinde yıkıcı bir etkiye sahip. Aşılanmamış çocukların yaklaşık yüzde 40’ı, çatışmalardan kısmen veya tamamen etkilenen ülkelerde yaşıyor.

Böylelikle bu çocuklar güvenlik, beslenme ve sağlık hizmetlerine erişimdeki aksama ve eksiklikler nedeniyle kızamık ve çocuk felci gibi hayati önemdeki aşılara erişemiyor.

“Yeni normal olmamalı”

UNICEF İcra Direktörü Russell, konuya yönelik açıklamasında “Neredeyse her ölçüte göre, 2024 yılı UNICEF tarihinde çatışmadaki çocuklar için kaydedilen en kötü yıllardan biri” demişti.

Russell, “Çatışma bölgesinde büyüyen bir çocuğun okuldan uzak kalma, yetersiz beslenme veya evinden zorla çıkarılma olasılığı barış bölgelerinde yaşayan bir çocuğa kıyasla çok daha yüksektir. Bu ‘yeni normal’ olmamalı. Bir nesil çocuğun dünyanın kontrolsüz savaşlarına ikincil hasar vermesine izin veremeyiz” ifadesini kullanmıştı.