2025te 180 eser Türkiyeye iade edildi

Türkiye’nin binlerce yıllık kültürel mirası, yasa dışı yollarla kaçırıldıkları ülkelerde bulunup tek tek geri getiriliyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı uzman ekiplerin kararlılıkla yürüttüğü çalışmalar sonucunda, 2025 yılı içinde ait oldukları topraklara dönen eser sayısı 180’i buldu.

Yıllara yayılan titiz takip sürecinde müzeler ve sanat ticaretiyle ilişkili kurumların internet siteleri ile müzayedeler ve yayınlar ayrıntılı biçimde incelendi. Tespiti yapılan eserler için ön incelemeler hızla tamamlanarak iade sürecini başlatan hukuki adımlar gecikmeden atıldı. Yoğun çabalar sayesinde bu yıl başta ABD olmak üzere İsviçre, Birleşik Krallık, Kanada ve Bahreyn’den birçok değerli eser Türkiye’ye kazandırıldı. İşte yıl boyunca Türkiye’ye iade edilen eserler:

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Birleşik Krallık’tan 4 İznik çinisi

Birleşik Krallık’taki müzayede evlerinde yapılan incelemelerde, Adana Seyhan Ulu Camii’nden çalındığı belirlenen 16’ncı yüzyıla ait toplam 4 İznik çinisi tespit edildi. Kültür ve Turizm Bakanlığının girişimleri sonucunda bu eserler 2025 yılında Türkiye’ye iade edildi. Mercan kırmızısı, kobalt mavisi, firuze ve beyaz renkli bezemeleriyle öne çıkan çiniler, Osmanlı çini sanatının nitelikli örnekleri arasında yer alıyor.

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

İsviçre’den 7 eser

İsviçre ile 2022 yılında imzalanan anlaşma çerçevesinde sürdürülen iş birliği kapsamında St. Gallen Kantonu’nda ele geçirilen ve Anadolu kökenli olduğu belirlenen toplam 7 eser Türkiye’ye iade edildi. İade edilen eserler arasında Tunç Çağı’na tarihlenen yüz ve kemer bölümleri yaldızlı adak heykelcikleri, granülasyon tekniğiyle üretilmiş bir altın küpe, Roma Dönemi’ne ait cam koku şişeleri, minyatür amfora formunda bir cam şişe ve Erken Orta Çağ’a tarihlenen çok kollu kandile ait cam yağ kapları bulunuyor. Eserler, 2 Haziran 2025’te Bakanlık yetkilileri tarafından Bern’de teslim alındı ve 6 Ekim 2025’ten itibaren Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmeye başlandı.

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Bahreyn’den yazma eser getirildi

Konya’daki Yusufağa Yazma Eser Kütüphanesi’nden 2000 yılında çalınan, İbn-i Berrecan’a ait 1268 tarihli Kitabü Şerhu’l-Esma adlı yazma eser, bir Bahreyn vatandaşı tarafından gönüllü olarak iade edildi. Eser, işlemlerin ardından yeniden Yusufağa Yazma Eserler Kütüphanesi envanterine dahil edildi.

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Kanada’dan 11 kültür varlığı

2025 yılında Kanada’nın Ottawa kentinde yaşayan bir kişinin gönüllü başvurusu üzerine iade edilen toplam 11 kültür varlığı Türkiye’ye kazandırıldı. Aralarında 6 testi, 2 kandil, 2 pişmiş toprak kap ve 1 pazubent bulunan eserler, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde muhafaza altına alındı.

ABD’den 157 eser 

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Anadolu kökenli ostotek

Güney Carolina’da bulunan McKissick Müzesi, Hellenistik Dönem’e tarihlenen ve Anadolu kökenli olduğu belirlenen bir ostoteki gönüllü olarak Türkiye’ye iade etti. Antik çağda özellikle Anadolu’da yaygın biçimde kullanılan ve ölülerin konulduğu küçük lahitlerden biri olan eser, Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’ne teslim edildi.

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Bizans Dönemi’ne ait çömlek

Kuzey Carolina Denizcilik Müzesi, Bizans Dönemi’ne tarihlenen bir çömleği gönüllü olarak Türkiye’ye teslim etti. Söz konusu eser de Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi’nde koruma altına alındı.

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Yılın en dikkat çekici eseri: Marcus Aurelius heykeli

2025 yılında gerçekleşen en dikkat çekici eser iadelerinden biri, Burdur’daki Boubon Antik Kenti’ne ait bronz Marcus Aurelius heykelinin ABD’den Türkiye’ye dönüşü oldu. M.S. 2-3’üncü yüzyıla tarihlenen ve Sebasteion yapısına ait olduğu bilimsel incelemelerle kesinleşen eser, uzun soluklu hukuki sürecin ardından iade edildi.

[ Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

Roma Dönemi’ne ait 83 sikke

Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Amerika Birleşik Devletleri İç Güvenlik Soruşturmaları Birimi (HSI) arasında yürütülen ortak çalışmalar sonucunda, M.S. 3-4’üncü yüzyıllara tarihlenen Roma Dönemi’ne ait 83 bronz sikke Türkiye’ye kazandırıldı. Maximianus, I. Constantinus, II. Constantinus ve Arcadius dönemlerinde basıldığı belirlenen sikkelerin Constantinopolis, Kyzikos, Nikomedia, Antiochia ve Herakleia’daki Anadolu darphanelerinde üretildiği tespit edildi.

[Fotoğraf: Kültür ve Turizm Bakanlığı ]

New York’tan iade edilen 28 eser

Temmuz ayında New York’ta düzenlenen törenle Türkiye’ye teslim edilen 28 eser arasında Metropolitan Sanat Müzesi koleksiyonunda yer alan Bizans Dönemi’ne ait baş melek Mikail tasvirli mermer sütun başlığı, Roma Dönemi’ne ait mermer Artemis, zırhlı imparator heykelleri, lahit parçası, cam kap, kurşun ağırlık ve altın taç bulunuyor. Ayrıca Erken Tunç Çağı’na ait idoller, Orta Kalkolitik Çağ’a ait idol başı, Urartu kültürüne ait bronz kemer ile çeşitli metal, cam ve seramik eserler de yer alıyor.

Bronz imparator heykeli

1960’lı yıllarda Boubon Antik Kenti’nde yapılan yasa dışı kazılarda ortaya çıkarılan anıtsal boyuttaki bronz imparator heykeli de yılın bir başka iade edilen önemli eseriydi. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen araştırmalar sonucunda Boubon’daki Sebasteion yapısına ait olduğu kesinleştirilen eser, ait olduğu topraklara getirildi.

[Fotoğraf: AA]

Demosthenes portre başı

İadesi sağlanan eserlerden biri, New York Metropolitan Sanat Müzesi koleksiyonunda yer aldığı belirlenen ve Türkiye’den yasa dışı yollarla çıkarılan Roma İmparatorluk Dönemi’ne ait (M.S. 2’nci yüzyıl) Demosthenes portre başı oldu. M.Ö. 4’üncü yüzyılda yaşamış devlet adamı ve hatip Demosthenes’i betimleyen mermer portrenin Türkiye kökenli olduğu belirlendi ve eserin iadesine karar verildi.

[Fotoğraf: AA]

41 adet toprak levha geri getirildi

2025 yılının son iade eseri yine ABD’den geldi. Burdur’un Düver Köyü Yarışlı Gölü Yarımadası’ndaki Arkaik Dönem anıtsal yapılara ait olduğu değerlendirilen 41 adet pişmiş toprak levha aralık ayında Türkiye’ye getirildi. 1960’lı yıllarda bölgede yapılan yoğun kaçak kazılar sırasında tahrip edilerek farklı ülkelere dağılan bu mimari levhaların, yürütülen bilimsel çalışmalar sonucunda farklı form ve işlevlere sahip mimari pişmiş toprak parçalardan oluştuğu belirlendi. Boyalı ve kabartmalı yüzeyleriyle çatı ya da mimari kaplama elemanı olarak kullanıldıkları anlaşılan levhaların Türkiye’ye iadesi, Anadolu’nun erken dönem mimari mirasının daha bütüncül değerlendirilmesi açısından önem taşıyor.