Av ile ilgili hükümler nelerdir?

Arapçası sayd olan av, Mekke’nin Harem sınırları dışında mubah kılınmıştır. Avın mübah olduğu Kitap, Sünnet ve İcma ile sabittir.

Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyrulmuştur:

وَاِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا

“İhramdan çıktığınız zaman (isterseniz) avlanın.” (5/Mâide, 2)

Bu ayet-i kerime ihramlılar dışındaki kimselere avlanma izni vermektedir. Peygamber Efendimiz de,

إِذَا أَرْسَلْتَ كَلْبَكَ وَذَكَرْتَ اسْمَ اللَّهِ فَكُلْ فَإِنْ أَكَلَ مِنْهُ فَلاَ تَأْكُلْ فَإِنَّهُ إِنَّمَا أَمْسَكَ عَلَى نَفْسِهِ

“Köpeğini saldığında besmele de çektinse (bu avdan) ye. Eğer köpek avdan yemişse bundan yeme, çünkü onu sadece kendisi için tutmuş demektir.” (Müslim, “Sayd”, 2) buyurmuş ve belli usûle göre avlanılan hayvanın mubah olduğunu bildirmiştir.

Âlimler de avlanmanın mubah olduğunda görüş birliği içindedirler.

Av hayvanları, eti yenenler ve yenmeyenler olmak üzere ikiye ayrılır: Eti yenen hayvanlar etleri için, eti yenmeyen hayvanlar da, post, kürk veya bazı organlarından faydalanmak yahut zararlarından korunmak için avlanır.

Zevk ve eğlence için avlanmak mekruhtur.

Avcı, av hayvanı ve av aleti ile ilgili bilinmesi gerekli hususlar şunlardır:

Avcıda Aranan Şartlar

1. Avcının dinen hayvan kesmeye ehil birisi olması.

Müslüman ile ehl-i kitabın avladıkları yenir. Mecusiler ve putperestlerin avladığı yenmez.

2. Avcının, avlaması helal olmayan kimse ile ortaklaşa avlamaması.

3. Besmeleyi kasten terk etmemiş olması.

Hayvanı boğazlarken nasıl ki,

“Bismillâhi Allâhu Ekber” demek şart ise bunun gibi silahını kullanırken veya avı yakalamak için eğitilen hayvanı salarken “بِسْمِ اللّٰهِ اَللّٰهُ اَكْبَرُ = Bismillâhi Allâhu Ekber” demek de şarttır.

Besmeleyi unutarak terk etmenin bir zararı yoktur. (Yukarda da belirttiğimiz gibi Şafii mezhebinde besmele sünnet olduğu için kasten terk edilse bile hayvan yenir.)

4. Avcı av niyetiyle silahını kullanmalı veya av hayvanını salmalıdır.

5. Avcı silahını kullanırken veya hayvanını salarken başka bir işle meşgul olmamalı, avın peşinden gitmelidir. Böyle yaptığı takdirde yaralı olan avını ölü bulsa yenir. Ancak avını takip etmez de avı daha sonra bulacak olursa av başka bir sebepten veya yaralandığı hâlde kesilmeden ölmüş olabileceği için yenmez.

A) Av Aleti ile İlgili Şartlar

Av âleti, biri silah, diğeri eğitilmiş hayvan olmak üzere ikidir:

1. Silah: Ok, mızrak, bıçak ve tüfek gibi yaralayıcı ve öldürücü bir alet olmalıdır.

2. Eğitilmiş Hayvan: Köpek, atmaca, şahin ve doğan gibi, bu iş için eğitilmiş hayvandır.

B) Av İçin Eğitilmiş Hayvanda Bulunması Gerekli Şartlar

1. Hayvan bu iş için eğitilmiş olmalıdır. Köpeğin eğitilmiş olması, yakaladığı avdan yememesi ile bilinir. (Şafii ve Hanbelilere göre, köpeğin eğitilmiş sayılması için avı yememesiyle birlikte gönderilince gitmesi ve alıkonunca durmasıdır.)

2. Avcı hayvanlar, sahipleri tarafından av için salıverilmiş olmalıdır. Böyle bir görev verilmediği hâlde kendiliklerinden yakaladıkları av yenmez. (Şafii, Maliki ve Hanbelilere göre ise mutlaka avcı avını görüp belirledikten sonra hayvanını salmalıdır. Buna göre avcı hayvanını belirli bir ava gönderir de hayvan ondan başka bir av avlarsa bu av yenmez.)

3. Av sırasında avcı hayvana eğitilmemiş başka bir hayvan ortak olmamalıdır. Eğitilmemiş hayvanın avladığı yenmediği gibi ortak olduğu av da yenmez. Çünkü avı hangi hayvanın yakaladığı bilinmemektedir. Ancak böyle bir avı, avcı diri olarak ele geçirip kestiği takdirde yenir.

4. Avcı hayvan, avını yaralayarak öldürmelidir. Avını boğar veya vurarak öldürürse bu av yenmez. (Şafiilere göre, avcı hayvan avını ezerek öldürmesi halinde de yenir.)

5. Avcı köpek, avladığı avdan yememelidir. Yiyecek olursa bu av yenmez. Çünkü bu avı sahibi için değil, kendisi için tutmuş olur. Avcı kuşların avladıklarından yemelerinde bir sakınca yoktur.

6. Avda kullanılan silahlar kesici ve delici olmalıdır. Sopa ve taşla yara açmadan öldürülen hayvan yenmez.

C) Avda Aranan Şartlar

1. Av, eti yenen hayvanlardan olmalıdır.

2. Av hayvanı evcil bir hayvan olmamalıdır. Evcil hayvanlar avlanmaz. Normal olarak kesilirler. Ancak evcil bir hayvan yabanileşerek kaçar ve yakalanması mümkün olmaz veya düştüğü bir kuyudan çıkarılamazsa silahla öldürülebilir. Bunun gibi geyik ve benzeri hayvanlar da ehlileştirilmişlerse bunlar da avlanamaz, kesilirler.

3. Av hayvanı kesilmeden önce ölmüş ise aldığı yaradan ölmüş olmalıdır. Aldığı yaradan değil de korkudan veya yaralayanın darbesinden ölmüş ise yenmez. Yaralandıktan sonra suya düşerek boğulan veya yuvarlanarak ölen hayvan da böyledir.

4. Av hayvanı henüz ölmeden ele geçirilir ve kesme imkânı da olursa kesilmelidir. Avcının kesme imkânı olduğu hâlde kesmezse bu da yenmez.

Kaynak: DİB İslam İlmihali