Beynimiz neden bir şarkıya takılır kalır?

En çok konsantre olmanız gereken anda ya da sessiz bir odada çalışırken, zihninizin bir köşesinde o tanıdık melodi dönüp durmaya başlar. Bilim dünyasında “kulak kurdu” olarak adlandırılan bu fenomen, aslında sandığımızdan çok daha yaygın bir durumdur. Araştırmalar, insanların yüzde 90’ından fazlasının haftada en az bir kez, yarısından fazlasının ise her gün zihninde hapsolmuş bir şarkıyla yaşadığını gösteriyor. Peki, beynimiz neden bize bu küçük müzikal oyunları oynuyor?

Bir şarkının zihnimize takılması için en büyük tetikleyici, o melodiyi yakın zamanda veya çok sık duymuş olmamızdır. Ancak işin biyolojik boyutu çok daha derin bir noktaya işaret ediyor. Yapay zeka ve ileri beyin görüntüleme teknikleri, gerçek bir müziği dinlemekle zihnimizde bir şarkıyı canlandırmak arasında beynimizin neredeyse aynı tepkileri verdiğini kanıtlıyor. Özellikle müziği işleyen ve analiz eden “işitsel korteks” bölgesi, dışarıda hiçbir ses olmasa bile o melodiyi içeride canlı tutmaya devam ediyor. Bu durum, beynimizin müziğe duyduğu ihtiyacın bir tür “yoksunluk belirtisi” olarak da yorumlanabiliyor; müzik dinleyemediğimiz anlarda beynimiz kendi müziğini yaratıyor.

Bu zihinsel döngü, bilişsel mimarimizin en önemli parçalarından biri olan “işleyen bellek” alanını işgal ediyor. Matematik yaparken veya birini dinlerken kullandığımız bu alan bir şarkıyla dolduğunda, odaklanma becerimiz ve hata payımız doğrudan etkileniyor. Özellikle Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) gibi durumlarda bu melodiler, istenmeyen ve rahatsız edici düşüncelere dönüşebiliyor. Ancak ilginç bir şekilde, bu durumu durdurmanın bilimsel olarak kanıtlanmış oldukça basit ve sıra dışı bir yöntemi var: Sakız çiğnemek. Belleğimizdeki “iç ses”, şarkıyı mırıldanırken boğaz kaslarımızla çok hafif bir bağlantı kurduğu için, sakız çiğneyerek bu kasları meşgul etmek zihindeki o bitmek bilmeyen döngüyü kırabiliyor.