Bilim insanları, Alzheimer hasarını tersine çevirebilen iki kanser ilacı tespit etti

Letrozol ve irinotekan adlı bu ilaçlar, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından zaten onaylanmış durumda. Bu da Alzheimer tedavisi için klinik deneylerin çok daha kısa sürede başlayabileceği anlamına geliyor.

Fare deneylerinde öğrenme ve hafızada iyileşme gözlendi

Çalışma, California Üniversitesi San Francisco (UCSF) ve Gladstone Enstitüleri iş birliğiyle yürütüldü. Araştırmacılar, Alzheimer hastalığında beyin hücrelerindeki gen ifadelerinin nasıl değiştiğini inceledi ve bu değişiklikleri tersine çevirebilecek ilaçları tespit etmek için “Connectivity Map” adlı geniş çaplı bir tıbbi veri tabanından yararlandı.

İlk bulgular, letrozol (genellikle meme kanseri tedavisinde kullanılıyor) ve irinotekan (bağırsak ve akciğer kanserlerinde kullanılan kemoterapi ilacı) isimli ilaçların Alzheimer hastalığıyla ilişkili genetik değişiklikleri tersine çevirebildiğini gösterdi.

Bu ilaçlar farelerde denendiğinde, Alzheimer’ın neden olduğu zararlı “tau protein” kümelenmeleri önemli ölçüde azaldı. Ayrıca, öğrenme ve hafıza testlerinde anlamlı gelişmeler gözlemlendi.

Nöronlar ve glia hücreleri birlikte hedef alındı

Araştırmada, her iki ilacın farklı beyin hücrelerine etki ettiği saptandı:

Letrozol, Alzheimer’dan etkilenen nöronlar üzerinde,

İrinotekan ise glia hücreleri üzerinde etkili oldu.

Bu sayede hastalığın farklı yönlerini aynı anda hedef alabilen bir kombinasyon terapisi geliştirildi.

UCSF ve Gladstone’dan nörobilimci Yadong Huang, “Alzheimer büyük olasılıkla birçok gen ve proteindeki değişikliklerin ortak etkisiyle gelişiyor. Bu da geleneksel tek hedefli ilaç geliştirme yaklaşımlarını yetersiz kılıyor,” dedi.

Klinik denemeler bir sonraki adım

Bu iki ilaç daha önce kanser tedavisinde kullanıldığı için bazı yan etkileri biliniyor. Alzheimer gibi farklı bir hastalık için yeniden kullanıma sokulmadan önce bu etkilerin yeniden değerlendirilmesi gerekiyor.

Araştırmacılar, bir sonraki aşamada Alzheimer hastaları üzerinde klinik denemelere başlanmasını hedefliyor. Gen ifadesindeki bireysel farklılıklara göre kişiselleştirilmiş tedavi seçeneklerinin mümkün olabileceği belirtiliyor.

Milyonlarca hasta için umut olabilir

Dünya genelinde 55 milyondan fazla kişi Alzheimer hastası. Bu sayının, yaşlanan nüfusla birlikte önümüzdeki 25 yılda iki katına çıkması bekleniyor. Bu nedenle hem önleyici hem de hastalık etkilerini geri çevirebilecek tedavi yöntemlerinin önemi giderek artıyor.

Araştırmayı yürüten ekipten hesaplamalı biyolog Marina Sirota, “Farklı veri kaynakları bizi aynı biyolojik yollara ve aynı ilaçlara yönlendiriyor ve bu ilaçlar genetik modellerde Alzheimer etkilerini ortadan kaldırıyorsa, gerçekten bir şeylerin peşindeyiz demektir,” dedi.

“Bu gelişmenin milyonlarca Alzheimer hastası için hızlıca gerçek bir çözüme dönüşmesini umut ediyoruz.”

Araştırmanın sonuçları Cell dergisinde yayımlandı.