Çinin Ayın karanlık yüzünden getirdiği tozda beklenmedik keşif

Çin Bilimler Akademisi’nden jeokimyacılar Jintuan Wang ve Zhiming Chen liderliğindeki araştırma ekibi, Chang’e-6 aracının getirdiği 5.000’den fazla toz parçasını tarayarak bu bulgulara ulaştı.

Analizlerde, “Ivuna tipi karbonlu kondrit (CI chondrite)” olarak bilinen su bakımından zengin göktaşlarının mikroskobik kalıntılarına rastlandı. Bu, Ay’da bu türden malzemenin ilk kez doğrulanması anlamına geliyor.

“Kırılgan ama su taşıyan” göktaşları

CI kondritleri, yapılarının yaklaşık yüzde 20’si suyla bağlı minerallerden oluştuğu için oldukça gözenekli ve yumuşak. Bu nedenle Dünya atmosferine girerken kolayca parçalanıyorlar; yeryüzünde bulunan göktaşlarının yalnızca yüzde 1’inden azı bu tipe ait.

Ay’da atmosfer olmamasına rağmen, yüksek çarpma hızları nedeniyle bu tür göktaşlarının genellikle buharlaşıp yok olması bekleniyordu. Ancak Chang’e-6 örneklerinde bu tür parçaların mikroskobik düzeyde korunabildiği görüldü.

Güney Kutbu-Aitken Havzası’ndan gelen kadim izler

Chang’e-6 örnekleri, Ay yüzeyinin neredeyse dörtte birini kaplayan Güney Kutbu-Aitken Havzası’ndaki Apollo krateri içinden toplandı. Bu bölge, erken Güneş Sistemi dönemine ait çarpma kalıntılarını koruma potansiyeliyle biliniyor.

Ekip, taramalı elektron mikroskobu ve izotop analizleriyle yedi küçük parçada CI kondritlere özgü kimyasal oranlar tespit etti. Bu parçacıkların, Ay’a çarpan su açısından zengin asteroitlerin kalıntıları olduğu ve milyarlarca yıldır bozulmadan kaldığı sonucuna varıldı.

Erken Güneş Sistemi’ne dair ipuçları

Bu bulgu, su ve uçucu maddelerin Dünya ile Ay’a nasıl ulaştığı sorusuna da ışık tutabilir. Bilim insanları uzun süredir CI kondritlerin erken dönemde gezegenlere su taşımış olabileceğini öne sürüyordu.

Araştırmacılara göre, Ay’daki bu kalıntılar bu teoriyi güçlendiriyor. Hatta analizler, Ay’daki göktaşı kalıntılarının yaklaşık yüzde 30’unun CI tipi olabileceğini gösteriyor.

Çalışmanın sonuçları Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayımlandı.