Hüzünlü oturumun tutanakları Meclis arşivlerinde

Meclis tutanaklarına göre, Atatürk’ün vefatının ardından TBMM Başkanı Mustafa Abdülhalik Renda, cumhurbaşkanı vekilliği görevini üstlendi.

TBMM Başkanı ve Cumhurbaşkanı Vekili Mustafa Abdülhalik Renda, yeni cumhurbaşkanı seçimi için Meclis’i, 11 Kasım Cuma günü olağanüstü toplantıya davet etti.

Renda, Atatürk’ün vefatından yaklaşık 26 saat sonra başlayan olağanüstü oturumun açılışında, “Ankara Mebusu Reisicumhur Atatürk’ün vefat ettiğine dair Başvekalet tezkeresi”ni ve Atatürk’ün vefat raporunu Genel Kurul’a okuttu.

Daha sonra Genel Kurul’a seslenen Renda, “Çok sayın arkadaşlarım, Büyük Halaskarımızın (kurtarıcımızın) ölümünden hepimizin ve bütün milletin duyduğu elemin ne kadar büyük ve derin olduğunu dünden beri gerek kendimizde ve gerek millette gördüğümüz büyük acılarla anlıyoruz.” dedi.

Bu konuda çok söz söylenebileceğini ancak Teşkilatı Esasiye Kanunu’na göre yeni cumhurbaşkanı seçimi işlemine geçilmesi gerektiğini belirten Renda, “Teşkilatı Esasiye’nin emrettiği vazifeyi ifa etmek, o da bizim için büyük bir vecibedir. Bu vazifeyi ifa etmeden evvel çok aziz ve büyük ölünün hatırasını tebcilen ayakta, 5 dakika sükut ile kalmanızı istirham ederim.” diyerek milletvekillerini saygı duruşuna davet etti.

“Hıçkırıklar ve ağlamalar”

Saygı duruşu süresince salondaki hıçkırıklarla ağlama sesleri, Meclis tutanaklarına “Hıçkırıklar ve ağlamalar” notuyla yansıdı.

Daha sonra Meclis’te yeni cumhurbaşkanı seçimine geçildi. 348 milletvekilinin katıldığı seçimde milletvekillerinin tamamının oyunu alarak cumhurbaşkanı seçilen İsmet İnönü ant içti ve teşekkür konuşması yaptı.

Sözlerine Atatürk’ü anarak başlayan İnönü’nün, aynı zamanda “Cumhurbaşkanı” sıfatıyla yaptığı bu ilk konuşmada, “Bu anda Atatürk’ün hatırası teselli bulmaz acılarla dolu olan kalbimizin aziz timsalidir. Atatürk’ün fevkalade hizmetlerini bugünkü Türk devletinin bünyesinde tam ve temiz eserler olarak tecessüm etmiş görüyoruz. Kadir bilen ve büyük evlat yetiştiren milletimizin yüreğinde (Kemal Atatürk) adı, sevgi ve hürmet içinde ebedi olarak yaşayacaktır.” ifadelerini kullandı.

Türk milletinin en feyizli hazinesinin Büyük Millet Meclisi olduğunu vurgulayan İnönü, konuşmasını,”Geçmişte büyük zorlukları yenmiş olan Türkiye Büyük Millet Meclisi, gelecekte de büyük saadetlerin, zafer ve muvaffakiyetlerin başlıca kaynağı olacaktır.” sözleriyle tamamladı.

Atatürk’ün vefatının ardından bütün yurtta uyulması gereken esasları içeren Başbakanlık Kararnamesi yayımlanırken, 10 Kasım saat 11.25’ten itibaren ulusal yas alameti olarak tüm yurtta bayraklar yarıya indirildi.

Atatürk’ün vefatının ardından yabancı devlet adamları, TBMM Başkanı Mustafa Abdülhalik Renda’ya telgraf çekerek taziyelerini bildirdi. Yabancı ülkelerin meclis başkanları tarafından gönderilen bazı taziye mesajları daha sonra Meclis’te okutuldu.