Orman yangınlarında küresel kriz: Dünya genelinde İtalya büyüklüğünde alan kaybedildi

ABD’de Maryland Üniversitesi bünyesinde yürütülen ve Global Forest Watch tarafından yayımlanan analiz sonuçlarına göre, geçen yıl dünya genelinde İtalya büyüklüğünde bir ormanlık alan kaybedildi.

Brezilya Amazonu’ndan Sibirya taygalarına kadar pek çok bölge, yangın, tarım, kaçak ağaç kesimi ve madencilik faaliyetlerinden olumsuz etkilendi.

Maryland Üniversitesi Orman İzleme Laboratuvarı’nın eş direktörü Prof. Matt Hansen, elde edilen verileri “korkutucu” olarak nitelendirdi. Global Forest Watch eş direktörü Elizabeth Goldman ise, “Son 20 yılda böylesine bir tabloyla karşılaşmadık,” dedi.

Tropikal ormanlarda yangınlar başı çekiyor

En fazla biyoçeşitliliğe ve karbon yoğunluğuna sahip tropikal bölgelerde, yangınlar ilk kez orman kaybının birincil nedeni oldu. Oysa yangın, bu ekosistemlerin doğal döngüsünün bir parçası değil. Öte yandan, Kanada ve Sibirya’daki boreal ormanlarda yangınlar devam ediyor.

Brezilya, geçtiğimiz yıl tropikal bölgelerdeki toplam orman kaybının %42’sinden sorumlu oldu. Ülke genelinde 25 bin kilometrekareden fazla yağmur ormanı yok oldu. Bu miktar, önceki yıllardaki en yüksek seviyelerin dahi üzerine çıktı. Uzmanlara göre bu tablo, Amazon’daki tarihî kuraklık ve yaygın yangınlarla doğrudan ilişkili.

Bolivya, tropikal orman kaybında ikinci sıraya yükseldi. Soya, şeker kamışı ve büyükbaş hayvancılığa dayalı tarımsal genişleme politikaları nedeniyle orman kaybı, 2020’ye kıyasla yaklaşık beş kat arttı. Ülkede, geçen yıl 14 bin kilometrekareye yakın orman alanı yok oldu.

Demokratik Kongo Cumhuriyeti ve Kongo Cumhuriyeti’nde ise Congo Havzası Yağmur Ormanları, tarihinin en yüksek kayıp seviyesine ulaştı.

İklim hedefleriyle örtüşmüyor

2021 yılında İskoçya’nın Glasgow kentinde düzenlenen COP26 İklim Zirvesi’nde 140’tan fazla ülke, 2030 yılına kadar ormansızlaşmayı durdurma sözü vermişti. Ancak yeni verilere göre bu hedefe ulaşmak için 2024’ten itibaren her yıl %20 oranında kaybın azaltılması gerekiyor.

Prof. Hansen, verileri değerlendirirken, “Küresel sıcaklık artışı ormanları daha sıcak ve kuru hale getiriyor. Bu da onları yangınlara karşı daha savunmasız yapıyor. İnsan kaynaklı kıvılcımla, artık en uzak yağmur ormanları bile kontrolden çıkabilir,” dedi.

Goldman ise, yaşanan kayıpları “küresel kırmızı alarm” olarak tanımlayarak, tüm ülkelere, şirketlere ve bireylere harekete geçme çağrısı yaptı.

Umut verici gelişmeler de var

Raporda olumsuz tabloya rağmen, bazı olumlu gelişmelere de yer verildi. Endonezya ve Malezya’da birincil orman kaybının düşük kaldığı, Malezya’nın ilk kez en fazla orman kaybı yaşanan ilk 10 ülke arasından çıktığı bildirildi.

Maryland Üniversitesi’nden Prof. Peter Potapov ise uyarıda bulundu:

“2024, yangın kaynaklı orman kayıplarında en kötü yıl oldu. Bu eğilim sürerse, doğal alanlar kalıcı olarak dönüşebilir, büyük miktarda karbon salımı iklim krizini daha da derinleştirebilir.”