Polonya’da halk, cumhurbaşkanı seçimi için yarın sandık başına gidiyor

Başbakan Donald Tusk hükümeti ile muhalefet arasında, özellikle AB ilişkileri, yargı reformları, kürtaj yasaları ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi konularda çekişmelerin yaşandığı dönemde yapılacak seçimlerin, ülkenin AB ile ilişkilerinden iç politikalar, yargı reformları ve sosyal politikalara kadar pek çok konuda belirleyici olacağı değerlendiriliyor.

38 milyonu aşkın nüfusa sahip ülkedeki yaklaşık 29 milyon kayıtlı seçmen, iki turda yapılacak seçimde oy kullanacak.

Yarın yerel saatle 07.00’de başlayacak oy verme işlemi, 21.00’de sona erecek.

Polonya dışından sandık başında ya da posta yoluyla oy kullanacak seçmenler için dünya genelindeki büyükelçilik ve konsolosluklarda yaklaşık 500 oy kullanma merkezi açılacak.

Seçimin resmi olmayan ilk sonuçlarının 18 Mayıs gecesi açıklanması bekleniyor.

İlk turda adaylardan hiçbirinin yüzde 50 barajını geçememesi durumunda en çok oy alan iki isim, 1 Haziran’da yapılacak ikinci turda yarışacak.

Bu cumhurbaşkanı seçiminin, AB yanlısı Başbakan Tusk’ın hükümeti için bir tür “güven oylaması” olacağı değerlendiriliyor.

Adaylar kim?

13 adayın yarışacağı seçimin öne çıkan adayları arasında, iktidar ortaklarından Polonya 2050 Partisinin adayı Meclis Başkanı Szymon Franciszek Holownia, iktidardaki Sivil Koalisyon grubunun adayı Varşova Belediye Başkanı Rafal Trzaskowski, muhalefetteki Hukuk ve Adalet Partisinin adayı tarihçi Karol Nawrocki ve Polonya Konfederasyon Partisinin adayı Slawomir Mentzen yer alıyor.

Cumhurbaşkanı seçiminin 5 yılda bir yapıldığı ve bir kişinin en fazla iki dönem görev yapabildiği ülkede, ikinci dönemindeki görev süresi 6 Ağustos’ta sone erecek mevcut Cumhurbaşkanı Andrzej Duda, yeniden aday olamıyor.

Ülkede yapılan anketlere göre seçimin, iktidarın adayı Trzaskowski ile muhalefetin adayı Nawrocki arasında geçmesi bekleniyor.

Seçim vaatleri ne?

Yürütülen seçim kampanyalarının dikkati çeken ana başlıkları Ukraynalı mülteciler ve AB-Polonya ilişkileri oldu.

Seçimin en güçlü rakibi olarak görülen ve yaklaşık yüzde 32’lik oy oranıyla anketlerde birinci çıkan Trzaskowski’nin başlıca vaatleri arasında savunma harcamalarına ait gayrisafi yurt içi hasılanın (GSYİH) yüzde 5’e çıkarılması, kürtaj yasalarının serbestleştirilmesi, ülkenin silah ve teknoloji endüstrisinin geliştirilmesinin yanı sıra Polonya’nın AB’de güçlü bir konuma sahip olmasının sağlanması yer alıyor.

2020 cumhurbaşkanı seçiminde yaklaşık yüzde 2,5 oy farkla Duda’ya karşı mağlup olan 53 yaşındaki Trzaskowski, bu kez Tusk hükümetinin desteğine de sahip.

Yüzde 26’lık oy oranıyla anketlerden ikinci çıkan 42 yaşındaki muhafazakar tarihçi Nawrocki ise vergilerin düşürülmesini, AB’nin Göç ve İltica Paktı ile Avrupa Yeşil Mutabakatı’ndan çekilmeyi savunurken, LGBT’li bireylere daha fazla hak tanınmasına karşı çıkıyor.

Nawrocki de Trzaskowski gibi, savunma harcamalarına ait GSYİH’nin yükseltilmesini istiyor.

Dış ilişkiler konusunda Trzaskowski AB entegrasyonunu savunurken, Nawrocki ise ABD’ye daha yakın bir çizgide duruyor.

38 yaşındaki aşırı sağcı aday Mentzen’in vaatleri arasında vergi indirimleri ve Avrupa Yeşil Mutabakatı’ndan çekilme yer alıyor.

Mentzen, Polonya’nın Ukrayna-Rusya savaşında fazla sorumluluk almaması gerektiğini de savunuyor.

Yaklaşık yüzde 13’lük oy oranıyla anketlerde 3. sırada yer alan Mentzen, ülkenin anayasasının AB yasalarından önde gelmesini istiyor.

Nawrocki ve Mentzen, Ukrayna’nın NATO üyeliğine karşı çıkıyor.

Seçimlere Rus müdahalesi iddiası

Öte yandan 18 Mayıs’ta yapılacak seçimlere yönelik müdahale girişimleri iddiaları ülkede endişeye neden oldu.

Polonya Dijital İşler Bakanı Krzysztof Gawkowski, Rusya’nın, cumhurbaşkanı seçimine “eşi benzeri görülmemiş bir müdahale girişiminde bulunduğunu” belirtti.

Rusya’nın bunu hem “dezenformasyonla” hem de Polonya’nın “kritik altyapısına saldırarak” yaptığını savunan Gawkowski, Rusya destekli siber saldırıların 2024’e kıyasla iki katına çıktığını iddia etti.

2020 cumhurbaşkanı seçimleri

Covid-19 koşullarında düzenlenen 2020 cumhurbaşkanı seçimlerine katılım oranı yüksekti. Seçimin ilk turunda seçmenlerin yüzde 64’ü sandık başına giderken, ikinci tura katılım oranı yüzde 68 olarak kaydedilmişti.

Ülke tarihinin “en çekişmeli seçimlerinden biri” olduğu belirtilen bu seçimlerde, Sivil Koalisyon adayı Trzaskowski oyların yüzde 48,79’unu alırken, Hukuk ve Adalet Partisinin adayı Duda yüzde 51,21 oyla cumhurbaşkanı seçilmişti.

10 Mayıs 2020’de yapılması planlanan seçimler salgın nedeniyle 28 Haziran 2020’ye ertelenmiş, hükümetin Kovid-19 krizi sürecini yönetme şekli kampanya sürecini etkilemişti. Posta yoluyla oy kullanma yöntemi de ülke içinde tartışmalara neden olmuştu.