TRT World Forum 2025’te dünyadaki ticaret çatışmaları ele alındı

“Küresel Yeniden Kurulum: Eski Düzenden Yeni Gerçeklere” temasıyla dünyanın dört bir yanından lider ve uzmanları İstanbul’da bir araya getiren TRT World Forum 2025’te “Ekonomik Cepheler: Ticaret Çatışmaları ve Yeni Küresel Rekabetler” başlıklı oturum yapıldı.

Moderatörlüğünü TRT World sunucusu Auskar Surbakti’nin üstlendiği panelde, Dünya Ekonomik Forumu (WEF) Bünyesinde Avrupa ve Avrasya Başkanı Andrew Caruana-Galizia, Çin ve Küreselleşme Merkezi (CCG) Kurucusu ve Başkanı Henry Huiyao Wang, Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Hukuki Danışma Merkezi Kıdemli Danışmanı Jan Bohanes, Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesinden Prof. Jane Kelsey, Dünya Bankası Türkiye Direktörü Humberto Lopez, Uluslararası Sürdürülebilir Kalkınma Enstitüsü (IISD) Ticaret ve Sürdürülebilir Kalkınma Kıdemli Uzmanı Rashid Kaukab konuşmacı olarak katıldı.

WEF Bünyesinde Avrupa ve Avrasya Başkanı Galizia, iklim değişikliği ve siyasi durumlar değiştiğinde küresel işbirliğinin aynı kalmadığını, coğrafi olarak dönüşümlerin olduğunu söyledi.

Salgın ve küresel felaketlerle beraber etkileşimlerin arttığına dikkati çeken Galizia, “Yapay zekayı düzgün kullanmalıyız, mesela nükleer silahlarda kullanmamalıyız.” dedi.

Galizia, özel sektör seviyesinde yapay zeka konusunda kurallar konulabileceğini aktardı.

CCG Kurucusu ve Başkanı Wang ise, Çin’in eskiden bir stratejik rakip olduğunu ama ABD Başkanı Donald Trump’ın ikinci dönemiyle beraber bu ilişkilerde yeni bir dönemin yaşandığını belirtti.

Çin-ABD arasında başta vergiler olmak üzere iki ülke arasında yeni düzenlemelerin olduğunu hatırlatan Wang, Çinli şirketlerin bu süreçlerden etkilendiğini söyledi.

Wang, Çin-ABD arasındaki ilişkilerde “stabilite”den söz edilebileceğini dile getirerek, ABD’nin Çin’in yükselmesine alışık olmadığını aktardı.

“Çin ve ABD birlikte çalışabilir.” diyen Wang, Çin’in de yükselişte olduğunu ve Çin’in yeşil enerji konusunda çalışmalarına değindi.

Wang, “Çin daha verimli ve rekabetçi hale geliyor. Çin-ABD iyi anlaşırsa bu dünya için iyi olacaktır. Bütün bu gerilimler bu rekabetten ortaya çıkıyor.” dedi.

Türkiye’nin önemli bir rolünün olduğunu belirten Wang, İstanbul Havalimanından çok etkilendiğini söyledi.

“İnsanlar bu belirsizliklerde yatırım yapmada zorlanıyorlar”

Dünya Bankası Türkiye Direktörü Lopez, ülkelerin farklı yapılarının olduğunu ve ticarete, gerilimlere etkilerinin farklı olduğuna dikkati çekti.

Gümrük vergilerinin yüksek olduğu ülkelere çok fazla ihracat yapılmadığını, ülkelerin kendilerini bu gümrük vergileri durumuna göre ayarlamaları gerektiğini vurgulayan Lopez, ticaret akışlarının da şu anda farklı şekillerde ilerlediğini aktardı.

Büyümelere bakıldığında bazı ülkelerin zor durumda kalabileceğini söyleyen Lopez, küresel bir “belirsizlik” olduğuna dikkati çekerek, “Ne olacağını bilmemek zorluk yaratıyor. İnsanlar bu belirsizliklerde yatırım yapmada zorlanıyor.” dedi.

Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) Hukuki Danışma Merkezi Kıdemli Danışmanı Bohanes, ülkelerin ulusal güvenlik alanlarında yaptığı çalışmalara değinerek, ulusal güvenlik tanımlamalarında ayrıştırma ve farklılıklar olduğunu aktardı.

Yeni Zelanda’daki Auckland Üniversitesi’nden Kelsey, küresel ticaret politikasının güç politikası altında şekillendirildiğine dikkati çekerek, bunun politik, ekonomik sebepler için bu yapıldığını vurguladı.

Küresel krizlerde çözümlere odaklanılması gerektiğini belirten Kelsey, çok kutuplu yaklaşımların artırılması gerektiğini söyledi.

IISD Ticaret ve Sürdürülebilir Kalkınma Kıdemli Uzmanı Kaukab ise ekonomik, ticari kaygıların yanında iklim değişikliği ile savaşılması gerektiğini, çevrenin korunması gerektiğini vurguladı.

“Dünya genelinde pratik olarak birçok güvensizlik var.” diyen Kaukab, bu sorunu çözmenin bölgesel, dünya geneli ya da iki ülke arasındaki ilişkilerle çözüm yolları bulunması gerektiğini dile getirdi.

Kaukab, “Birçok belirsizlik hakim dünyamız üzerinde. Birçok krizle karşı karşıya kaldık. Her 5-6 yılda bir krizle karşılaştık. Biz krizlerin dünyasında yaşıyoruz. Bu krizlerin şiddeti, küresel ticaret sisteminde artışa geçiyor, bu konu hakkında bir şeyler yapmamız gerekiyor. Krizleri fırsata çevirebiliyor olmamız gerekiyor.” değerlendirmesinde bulundu.