Türk Dünyası’nın bayramı: Nevruz

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan bu yıl 21 Mart’ta Nevruz ateşini yakmıştı…

Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından yapılan çağrı ile Nevruz, Türk Dünyası’nın ortak bayramı oldu. Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) bünyesinde anma ve kutlama etkinliklerinin, üye ülkeler, gözlemciler ve Türk İşbirliği Teşkilatları’yla iş birliği içinde düzenlenmesi yönünde TDT Sekretaryasını görevlendiren maddeler TDT Gayriresmi Zirvesi’nde kabul edildi.

Nevruz nedir?

Nevruz, Türklerin milli, manevi, felsefi, sosyal, estetik düşünceleriyle şekillenen ve milli kültürün oluşmasında önemli görevler üstlenen bir bayram.

March 21, 2025

Türk kültüründe Nevruz’un asıl anlamı doğanın yani tabiatın canlanması. Çoğu araştırmacıya göre Nevruz bir anlamda yeniden dirilişin bayramı.

Bayburt Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ramin Sadık, Nevruz Bayramı’nın tarihi önemini TRT Haber’e değerlendirdi.

Çok eski tarihlerden beri baharın gelişi çeşitli topluluklar tarafından sevinç kaynağı oldu. Doç. Dr. Sadık, konuyla ilgili “Yaşadıkları coğrafyada kışları uzun süren eski Türkler, ta Hunlar döneminden beri baharın gelişini sevinçle karşıladı, toprağın uyanmasını ve yeşilliklerin çıkmasını bayram yaparak kutlardı” dedi.

“Nevruz Türk’ün anlayışında hep sevinç kaynağı, yaşam belirtisi ve geçim garantisiydi”

Ramin Sadık’a göre Nevruz her zaman Türk’ün sevinç kaynağı oldu:

“Baharın gelişiyle ilgili Hunlar döneminde yapılan kutlamalarda at yarışlarının, ok atma yarışlarının düzenlendiğini, sonraki dönemlerdeki Türklerde ise güreş müsabakalarının ve çeşitli yiğitlik gösterilerinin yapıldığını kaynaklardan öğreniyoruz. Nevruz, tarıma ve hayvancılığa bağlı yaşam süren Türk’ün anlayışında hep sevinç kaynağı, yaşam belirtisi ve geçim garantisi olarak görüldü.”

“Kuşkusuz Türkler dışında bölge halklarının da Nevruz’u kutladıklarını biliyoruz. Bu gayet doğaldır, kültürler arasında etkileşim tarih boyu görülen bir durumdur. Türkler sadece Nevruz ismini kullanmıyorlar. ” diyen Ramin Sadık, Nevruz ile beraber Ergenekon isminin de kullanıldığını ve 21 Mart tarihinin Türklerin Ergenekon’dan çıkış günü olarak da kabul edildiğini belirtti.

Asırlardır devam eden demir dövme, Göktürklerden kalma bir gelenektir.

Doç. Dr. Sadık, “Eski Türk takviminde yılbaşı 21 Mart’ta başlıyor. Nevruz’a denk gelen bu tarih, bayramı eskiden beri ayrı bir havaya büründürüyor.” dedi.

Oğuz Kağan destanında, Oğuz’un doğumuyla ağaçların yeşerdiği, çiçeklerin açtığı, yeni bir hayatın başladığı ve bundan dolayı büyük bir şenlik yapıldığı, bu güne Oğuz günü/yeni gün/Nevruz adı verildiği biliniyor.

Türkistan coğrafyasında yapılan arkeolojik çalışmalar sırasında bulunan çanak, çömlek ve
taşlarda bulunan Türklere ait Nevruz törenlerini gösteren çeşitli resimler; Türkmenistan’ın Nisa bölgesinde ele geçen kemikten yapılmış kadehteki resimler, Nevruz Bayramı’nın çok eski zamanlardan beri kutlandığını gösteriyor.

Osmanlı’da Nevruz Bayramı

Nevruz kutlamaları Selçuklu ve Osmanlı’da da yapılıyordu.

Osmanlı devrinde de Nevruz’un, oldukça canlı bir biçimde kutlandığı biliniyor. Bu kutlamalarda Kayı Boyu’na mensup Karakeçili aşiretinin 21 Mart tarihinde Ertuğrul Gazi’nin türbesi etrafında toplanarak burada bayram yapıyorlardı.

Osmanlı devrinde 21 Mart günü padişahın da katılımıyla çeşitli etkinlikler yapılıyor,
etkinliklerde sultan Nevruz tebriklerini kabul ediyor, halk Nevruz’u kutluyordu.

Nevruz şenliklerinde bulunduğu gün olması hasebiyle, 21 Mart tarihi Nevruz-ı Sultanî yani sultana mahsus, sultan tarafından veya sultanın katılmasıyla kutlanan Nevruz günü olması bakımından böyle bir isim aldığı söyleniyor.

Nevruz heyecanı

Dünya Türklüğünde Nevruz bambaşka bir heyecan ve sevinçle kutlanıyor.

Azerbaycan’da Nevruz bayramına özel yemekler yapılır, çörekler pişirilir, yumurtalar farklı renklere boyanır. Küçük çocuklar kapı kapı dolaşarak hediyeler veya şekerler toplar. Aileler ve akrabalar birbirilerini ziyaret eder, insanlar farklı oyunlar ve eğlencelerle bayramı ayrı bir milli bayram havasını dönüştürürler.

“Nevruz, Türk’ün tarihini ve kültürel değerlerini öne çıkarıyor”

Eski zamanlarda olduğu gibi sırf Nevruz bayramında meydanlarda maharetlerini sergileyen pehlivanlar, ip üzerinde yürüyen, çeşitli kostümler giyerek halkı eğlendiren sanatçılar bayrama renk katarlar.

Doç. Dr. Ramin Sadık, “Türklerde Nevruz Bayramı, diğer milletlerdeki kutlamalardan daha farklı bir hal alıyor. Bayram, Türk’ün geçmişini, tarihini ve kültürel değerlerini daha çok öne çıkaran bir hale dönüşüyor.” dedi.

Cumhurbaşkanı Erdoğan çağrıda bulunmuştu

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Nevruz’un bütün Türk dünyasının ortak değeri olması sebebiyle “Türk Dünyasının ortak bayramı” olarak kabul edilmesini önermişti. 

21 Mayıs’ta Macaristan’da düzenlenen Türk Devletleri Teşkilatı Olağanüstü Zirvesi’nde Nevruz, bütün Türk dünyasının ortak bayramı olarak kabul edildi.

Doç. Dr. Ramin Sadık, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın bu önerisinin Türk Dünyası’nın ortak hassasiyetler noktasında birlikte adımlar atacağına işaret ettiğini söyledi:

“Daha önce kabul edilen diğer ortak değerlere ilave olarak Nevruz’un da ortak bir bayram olarak kabul edilmesi, Türk Devletleri arasındaki işbirliğine önemli katkı olarak görülmeli, Türk dünyasını bundan sonraki çalışmalarında da ortak hassasiyetler noktasında birlikte adımlar atacağının sinyallerini vermektedir.”

Nevruz kutlamaları 1 hafta sürüyor

Türk Dünyası’nda Nevruz kutlamaları bir hafta öncesinden başlıyor.

Kutlamaların gelenekleri arasında buğday çimi yetiştirme, bayram temizliği yapma, bugüne özel pilavlar hazırlama, yumurta boyama, süsleme ve ateş yakma başta geliyor.

Nevruz’da yeni kıyafetler giymek, süslenmek, ateşin üzerinden atlamak gibi gelenekler de yerine getiriliyor.

Birlik ve beraberliğin sağlanmasında büyük bir yaptırım gücü olan Nevruz’da anne-baba, büyükler, konu komşu, eş dost ve hastalar birtakım hediyelerle ziyaret ediliyor, küskünler barıştırılıyor. Nevruz aynı zamanda işe başlama günü olarak kabul ediliyor. Özellikle tarımla uğraşanlar bayramdan sonra işe başlıyor.