Basın toplantısında ifade, örgütlenme ve barışçıl toplanma özgürlüğünün Avrupa dahil olmak üzere tüm dünyada tehlikede olduğu vurgulanırken, uluslararası hukuk düzeninin zayıflatılmasının otoriterleşmeyi çok daha derinleştirdiğine yer verildi.
Uluslararası Af Örgütü Türkiye Direktörü Ruhat Sena Akşener, Avrupa Pasajı’ndaki Aynalı Geçit etkinlik salonunda düzenlenen basın toplantısında, 150 ülke incelenerek ortaya konulan rapordaki küresel hak ihlallerinin değerlendirmesini yaparak, “Otoriter uygulamaların yükselişi ve uluslararası hukukun yok edilişi kaçınılmaz değil. İnsanlar, insan haklarına yönelik saldırılara direniyor ve direnecek. Hükümetler uluslararası adaleti tesis edebilir, etmeye de devam etmelidir.” diye konuştu.
Raporun en önemli saptamaları arasında “Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi (BMGK) üyesi ülkelerin eylemlerinin veya eylemsizlik hallerinin uluslararası insan hakları ve uluslararası sistemi zayıflatmasının” yer aldığından bahseden Akşener, “Bu çok önemli bir saptama. Bu bulguyu dayandırdığımız şeylerden bir tanesi ABD, Birleşik Krallık ve birçok Avrupa Birliği devletinin İsrail’in askeri harekatına kamuoyuna açık şekilde destek veriyor olması.” ifadelerini kullandı.
Akşener, ABD ve Rusya’nın BMGK’yı neredeyse felç edecek düzeyde veto yetkilerini kullandığını, ayrıca bu güçlü devletlerin uluslararası adalet kurumlarına saldırdığını ve bunların kararlarına uymayı reddettiğine de dikkati çekti.
Basın toplantısında ayrıca raporda, silahlı çatışma bağlamındaki ihlallerden muhalefetin bastırılmasına, ekonomi ve iklim kaynaklı adaletsizlikten yapay zeka ve yeni teknolojilerin yarattığı insan hakları ihlallerine kadar birçok önemli maddeye yer verildiği belirtildi.
Raporda, Uluslararası Af Örgütünün, İsrail’in soykırım yaptığını belgelerle kanıtladığı belirtilirken, 2024 yılı “İsrail’in Gazze’deki soykırımının canlı izlendiği bir yıl” olarak tanımlandı.
Rapora göre, 2024 sonu itibarıyla İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik aralıksız saldırılarında en az 45 bin 500 kişi öldürülürken, 108 bin 300 kişi yaralandı. Doğrudan sivilleri ve sivil yapıları hedef alan saldırılarda birden fazla kuşaktan oluşan ailelerin tamamı yok edildi.
Raporda ayrıca Irak, Lübnan, Suriye ve Yemen’in de İsrail’in hedefi haline geldiği vurgulanarak, Lübnan’da yaklaşık 4 bin 47 kişinin öldürüldüğü, 16 bin 600’den fazla kişinin yaralandığı ve 1,2 milyon kişinin yerinden edildiğine dikkati çekildi.
Raporda, en az 124 gazetecinin öldürüldüğü 2024’te, bu cinayetlerin büyük çoğunluğunun Gazze’de İsrail tarafından gerçekleştirildiği bildirildi.
ABD Başkanı Donald Trump’ın 100 günlük iktidarıyla ilgili değerlendirmelere de yer verilen raporda, “Trump etkisi”nin yıkıcı eğilimleri hızlandırdığı vurgulanırken, güçlü devletlerin kural esaslı uluslararası sistemi kasıtlı olarak nasıl zayıflattığına ve çözümü engellediklerine de işaret edildi.
Raporda, dünya genelinde otoriter uygulamaların ilerlediği ve muhalefete yönelik art niyetli baskıların arttığına vurgu yapılarak, en az 21 devletin ifade özgürlüğünü bastırmayı veya medya kuruluşlarını yasaklamayı amaçlayan yasalar çıkardığı veya yasa teklifleri sunduğu kaydedildi.
Af Örgütü, İsrail’in Gazze’deki soykırımını eleştiren seslerin de kısıtlandığını belirtirken, Almanya’nın “Nehirden denize” sloganını suç sayarak mahkûmiyet kararları vermesi, Birleşik Krallık’ın Filistin’le ilgili ifade özgürlüğünü kısıtlaması, Fransa’da protestocular hakkında “terörü haklı gösterme” suçlamasıyla soruşturmalar açılması ve Kanada ile ABD’de üniversitelerde düzenlenen barışçıl protestoların polisin şiddetli müdahalesiyle karşılaşması bu duruma örnek gösterildi.
Af Örgütünün bulgularına göre, Avrupa ve Orta Asya’da din ve inanç özgürlüğü gerilerken, Afrika’da çatışmalar ve kıtlık milyonlarca insanı göçe zorladı.
Üretilmiş yoksulluk, çatışma, siyasi baskı ve iklim krizinden oluşan “zehirli karışım”ın, 2024’te tahmini olarak 110 milyon kişiyi yerinden ettiği belirtilen raporda, Sudan’ın çatışmalar nedeniyle yerinden edilen 11 milyonu aşkın kişiyle dünyanın en büyük yerinden edilme krizini yaşadığı kaydedildi.
Rusya’nın Ukrayna’ya saldırılarının 2024’e egemen olduğu ve bölgenin insan haklarındaki küresel gerilemede başı çektiği belirtilirken, Ukrayna’daki sivil kayıpların 2023 yılına kıyasla daha yüksek olduğu vurgulandı.
