Yapay zekada enerji krizi kapıda: Teknoloji devleri çözüm arayışında

Uluslararası Enerji Ajansı’na (IEA) göre yapay zeka tamamen veri merkezlerine bağımlı ve bu merkezler 2030 yılına kadar dünya elektrik tüketiminin yüzde 3’ünü oluşturabilir. Bu oran, bugünkü seviyenin iki katı anlamına geliyor.

ABD merkezli danışmanlık firması McKinsey, yapay zekanın hızına yetişebilmek için tüm dünyada veri merkezi inşa etme yarışının başladığını ancak bu yarışın küresel bir enerji açığına yol açabileceğini belirtiyor.

“Sorunu çözmenin yolları var”

Michigan Üniversitesi’nden Bilgisayar Bilimi Profesörü Mosharaf Chowdhury, “Bu sorun çeşitli seviyelerde çözülebilir,” diyor.

Ona göre ya enerji arzı artırılmalı – ki bu zaman alıyor ve teknoloji devleri hâlihazırda bu yönde küresel arayış içinde – ya da aynı işlem gücü için daha az enerji harcamanın yolları bulunmalı.

Chowdhury’nin laboratuvarı, her bir yapay zeka çipinin ne kadar elektrik gerektirdiğini hassas şekilde hesaplayan algoritmalar geliştirerek enerji tüketimini yüzde 20-30 oranında azaltmayı başardı.

Verimlilikte yeni çağ: Akıllı sensörler ve sıvı soğutma

İki on yıl önce, bir veri merkezinin altyapısı (soğutma sistemleri gibi) sunucular kadar enerji tüketiyordu. Bugün bu oran yalnızca yüzde 10. Arup danışmanlık firmasından Gareth Williams’a göre bu büyük fark, verimliliğe odaklanmanın bir sonucu.

Artık birçok veri merkezi, tüm binayı tek tip soğutmak yerine, bölgesel sıcaklığı AI destekli sensörlerle izleyip sadece ihtiyaç duyulan alanları soğutuyor. Bu da hem su hem elektrik tüketimini gerçek zamanlı optimize etmeye olanak tanıyor.

McKinsey’den Pankaj Sachdeva’ya göre sıvı soğutma teknolojisi, sektörün gidişatını tamamen değiştirebilir. Bu sistemde soğutucu sıvı, doğrudan sunucuların içinden geçirilerek klasik enerji tüketen klimaların yerini alıyor.

Amazon Web Services (AWS), geçtiğimiz hafta Nvidia grafik işlemcilerini soğutmak için kendi sıvı soğutma yöntemini geliştirdiğini duyurdu. AWS Başkan Yardımcısı Dave Brown, “Mevcut veri merkezlerimizi yeniden inşa etmeden bu ölçeği destekleyecek sıvı soğutma kapasitesi yok,” dedi.

Çipler daha verimli ama enerji tüketimi yine de artacak

McKinsey uzmanlarına göre yeni nesil yongalar her zaman öncekilerden daha verimli. Purdue Üniversitesi’nden Yi Ding, yapay zeka çiplerinin daha uzun süre performans kaybı yaşamadan çalışabildiğini belirtiyor.

Ancak Ding’e göre çip üreticilerini, müşterilerin eski ekipmanları daha uzun süre kullanmasını teşvik etmeye ikna etmek “kârlılıklarından vazgeçmelerini istemek” anlamına geliyor.

Ding, daha verimli donanımın maliyetleri azaltabileceğini ancak toplam enerji tüketimini azaltmayacağını vurguluyor: “Enerji tüketimi artmaya devam edecek, ama belki biraz daha yavaş.”

ABD ile Çin arasında enerji yarışı

ABD için enerji, Çin karşısında yapay zeka alanında üstünlüğü korumak adına kritik bir unsur haline geldi.

Ocak ayında Çinli girişim DeepSeek, daha az güçlü çiplerle çalışan ve daha az enerji tüketen bir yapay zeka modeli geliştirdi. Model, ABD’deki en iyi sistemlerle aynı seviyede performans gösterdi.

DeepSeek mühendisleri, eğitim sürecinde enerji tüketimini azaltan farklı bir yaklaşım benimsedi. Üstelik Çin’in, yenilenebilir ve nükleer kaynaklar dahil olmak üzere enerji temininde ABD’den çok daha ileride olduğu düşünülüyor.