Yosun tohumları 9 ay boyunca uzay boşluğuna dayandı

Yosunlar, bitki dünyasının “tardigratları” olarak biliniyor; yani zorlu radyasyona, aşırı sıcaklıklara ve tamamen kurumaya dayanabilme yetenekleriyle ünlü. Japonya’daki Hokkaido Üniversitesi’nden biyolog Tomomichi Fujita ve ekibi, bu dayanıklılığın sınırlarını test etmek için son derece iddialı bir deney gerçekleştirdi.

Beklenti sıfırdı, sonuç şaşırttı

Yaygın olarak bilimsel model bitki olarak kullanılan Physcomitrium patens türünün tohum içeren kapsülleri, UUİ’nin dış yüzeyine bağlandı ve tam dokuz ay boyunca uzayın sert koşullarına, yani vakuma, aşırı sıcaklıklara ve kozmik radyasyona direkt maruz bırakıldı.

Dr. Tomomichi Fujita, deney öncesi beklentilerini şöyle ifade etti: “Hemen hemen sıfır hayatta kalma bekliyorduk, ancak sonuç tam tersi oldu: Sporların çoğu hayatta kaldı.” Fujita, bu küçücük bitki hücrelerinin gösterdiği olağanüstü dayanıklılık karşısında şaşkına döndüklerini belirtti.

Hücresel düzeyde uzay zırhı

Deneyin sonunda Dünya’ya dönen yosun hücrelerinin yüzde 80’den fazlası başarıyla çimlenerek normal bitkilere dönüştü. Araştırmacılar, insan da dahil olmak üzere çoğu canlının uzay boşluğunda bir an bile hayatta kalamadığını hatırlatarak, bu durumun, Dünya’da evrimleşen yaşamın hücresel düzeyde uzay koşullarına dayanacak iç mekanizmalara sahip olduğuna dair çarpıcı bir kanıt sunduğunu söylüyor.

Bu dayanıklılık, yosunların yaklaşık 500 milyon yıl önce bitki krallığının denizden karasal ortama geçişindeki başarısının anahtarı olabilir. Bu öncü bitkiler, kayalardan besin çıkararak gezegenimizin kuru bölgelerine hayatın yayılmasına izin veren toprakları oluşturmuştu.

Mars ve Ay’da eko-sistem kurma hayali

Daha önce Dünya’da yapılan testler, yosunların diğer kısımlarının donma, ısı veya radyasyona birkaç hafta içinde yenik düştüğünü göstermişti. Ancak uzaya gönderilen tohumlar, tüm bu stres faktörlerine aynı anda maruz kalmasına rağmen hayatta kaldı.

Dr. Fujita, bu direncin, tohumların üreme dokularını çevreleyen ve “pasif kalkan” görevi gören çok katmanlı yapıdan kaynaklandığını düşünüyor.

Fujita, çalışmanın nihai amacının, Ay ve Mars gibi dünya dışı ortamlarda yeni eko-sistemler inşa etme yolunda bir başlangıç noktası olması umudunu dile getirdi. Yosun araştırması, başka gezegenlerde yaşamın temelini atma hayallerine bilimsel bir zemin hazırlıyor.