BİR MİLLETİN ONUR SAVAŞI: KÛTÜ’L-AMÂRE
(29 Nisan 1916)
Medînetülkût şeklinde adlandırılan Kûtü’l-Amâre, Bağdat ile Amâre arasında, Dicle Nehri kıyısında yer alır.
Kût, Hintçe’deki kot (kale) kelimesinden gelmektedir.
Kûtü’l-Amâre, Mazeraya adlı bir İlkçağ kasabasının bulunduğu yerde kurulmuştur.
1534’te Kanûnî Sultan Süleyman’ın Bağdat’ı fethi sırasında Osmanlı hâkimiyetine girdi.
1623’te İran Şahı I. Abbas tarafından kısa süreliğine ele geçirildi, 1638’de IV. Murad tarafından tekrar Osmanlı topraklarına katıldı.
1869’da İngiliz Lynch Şirketi, Bağdat-Basra arasında vapur işletme imtiyazı aldı. Kûtü’l-Amâre bu hatta istasyon olarak seçildi.
26 Eylül 1915’te I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler General Townshend komutasında Kûtü’l-Amâre’yi işgal etti.
5 Aralık 1915’te Halil Paşa komutasında Osmanlı kuvvetleri kaleyi kuşatma altına aldı.
5 Nisan 1916’da İngilizler, Hindistan’dan Basra’ya gönderilen takviye birliklerle Felâhiye’de başlattıkları dört günlük taarruzda kuşatmayı yaramadı.
21-22 Nisan 1916’da gerçekleştirilen IV. Felâhiye Muharebesi de geri püskürtüldü.
Yapılan görüşmeler sonucunda Osmanlı kuvvetleri 2 milyon sterlin tazminat ile 13.309 kişilik İngiliz ordusunu teslim aldı.
Kûtü’l-Amâre zaferi I. Dünya Savaşı’nı etkiledi ve Bağdat’ı ele geçirme planları yapan İngilizlere büyük bir darbe vurdu.
Ancak bu askerî başarı, Haziran 1916’da Hicaz’da ortaya çıkacak olan İngilizlerin planladığı Şerif Hüseyin ayaklanmasını engelleyemedi.
1916 ve 1917 yıllarındaki savaşlar Osmanlı Devleti’nin bağlı bulunduğu tarafın başarısızlığı ile sonuçlandığından Ortadoğu tamamen kaybedildi.
Şubat 1917’de Kûtü’l-Amâre ve Mart ayında Bağdat İngilizlerin eline geçti.
Ağustos 1921’de Irak Devleti’nin kurulmasıyla Vâsıt muhafazasının merkezi oldu.
