Fosil kaynaklı karbon emisyonlarında bu yıl yeni rekor seviye görülebilir

Brezilya’nın Belem kentinde devam eden Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi 30. Taraflar Konferansı (COP30) kapsamında, Exeter Üniversitesi, Doğu Anglia Üniversitesi, CICERO Uluslararası İklim Araştırmaları Merkezi, Münih Ludwig-Maximilian Üniversitesi, Alfred-Wegener Enstitüsü’nün de aralarında bulunduğu 90’dan fazla kurumdan 130’u aşkın uluslararası bilim insanının oluşturduğu Küresel Karbon Bütçesi Ekibi tarafından hazırlanan güncel karbon emisyonu verileri, düzenlenen basın toplantısında paylaşıldı.

Küresel Karbon Bütçesi 2025 raporuna göre, birçok ülkede enerji sistemlerinin karbonsuzlaştırılmasında ilerleme kaydedilse de bu gelişme, küresel enerji talebindeki artışı dengelemeye yetmiyor.

Buna göre, fosil yakıtlardan kaynaklanan küresel karbon emisyonlarının bu yıl geçen yıla göre yüzde 1,1 artarak 38,1 milyar tonla yeni bir rekor seviyeye ulaşacağı hesaplanıyor. Bu artışın, kömürde yüzde 0,8, petrolde yüzde 1, doğal gazda yüzde 1,3 olmak üzere tüm yakıt türlerinden kaynaklanacağı öngörülüyor.

Uluslararası havacılıktan kaynaklanan emisyonların da yüzde 6,8 artarak Kovid-19 salgını öncesi seviyelerin üzerine çıkması bekleniyor. Uluslararası deniz taşımacılığındaki emisyonların ise sabit kalacağı değerlendiriliyor.

Ülke bazında ise emisyonların bu yıl Çin’de yüzde 0,4, Hindistan’da yüzde 1,4, ABD’de yüzde 1,9, Avrupa Birliği’nde yüzde 0,4 artacağı hesaplanırken Japonya’da ise son yıllardaki eğilimle uyumlu şekilde yüzde 2,2 azalması bekleniyor. Geriye kalan ülkelerde ise toplam yüzde 1,1 artış öngörülüyor.

Arazi kullanımı değişikliklerinden kaynaklanan emisyonlarda gerileme

Öte yandan, bu yıl ormansızlaşma gibi arazi kullanımı değişikliklerinden kaynaklanan emisyonların gerilemesiyle toplam emisyonların geçen yıla kıyasla biraz miktar düşük olması bekleniyor.

Fosil yakıtlar ve arazi kullanım değişikliği de dahil olmak üzere toplam emisyonların bu yıl 42,2 milyar ton olacağı öngörülüyor.

Ayrıca, toplam emisyonların son on yılda ortalama yüzde 0,3 artarak önceki on yıla göre yavaş bir büyüme gösterdiğine dikkat çekiliyor. Emisyonlar önceki 10 yılda ortalama yüzde 1,9 artış göstermişti.

1,5 derece hedefinde karbon bütçesi “neredeyse tamamen tükenmiş” durumda

Rapora göre, küresel ısınmayı 1,5 dereceyle sınırlamak için kalan karbon bütçesi “neredeyse tamamen tükenmiş” durumda. 1,5 derece hedefi için geriye yalnızca 170 milyar ton karbondioksit salım hakkı kaldı ve mevcut emisyon hızıyla bu bütçe yaklaşık dört yıl içinde tükenecek.

Bu yıl iklim değişikliğinin kara ve okyanus karbon yutakları üzerindeki etkisini de inceleyen rapora göre, 1960’tan bu yana atmosferdeki karbondioksit yoğunluğundaki artışın yüzde 8’i iklim değişikliğinin kara ve okyanus yutaklarına olumsuz etkisinden kaynaklanıyor.