Hz. Peygamber (sas) Döneminde Yazı

İslâmiyet, daha ilk nâzil olan ayetten itibaren yazıya önem vermiştir. Kur’an-ı Kerim’de yazı malzemesi olan kaleme ve onunla yazılanlara and içilmiştir.57 Kağıda,58 yazılı metinlere59 de değer verilmiştir.

Yukarıda da değindiğimiz gibi, Hz. Peygamber’in faaliyetlerinde yazının önemli bir yeri vardır. O, bilginin yazı ile tespit edilmesini emretmiş, çocuklara okuma yazma öğretmenin babaların görevi olduğunu bildirmiştir. Okuma yazmayı sahâbe arasında teşvik etmiş ve yaymaya çalışmıştır. İlk nazil oluşundan itibaren ayetleri yazı ile kaydettirmiştir. Hz. Peygamber’in Kur’an ayetlerini kaydeden, çeşitli antlaşmaları kaydeden, mektupları kaleme alan ve diğer yazı işlerini yürüten katipleri vardı. O, antlaşmaları yazı ile kaydettirmiştir. Komşu ülkelerin hükümdarlarına ve kabilelere mektuplar göndermiştir. Döneminde okur yazar sayısı artmıştır. O dönemden itibaren İslâm dünyasında yazı gelişmeye ve yayılmaya başlamıştır. Araplar arasında kitâbî nesir gelişmiştir. Bedir Savaşı’nda Müslümanların eline esir düşen müşrik askerlerden okur-yazar olup da kurtuluş fidyesi verecek parası bulunmayanların, on Müslüman çocuğuna yazı öğretmek suretiyle serbest bırakılmış olduklarını daha önce kaydetmiştik. O dönemde ve daha sonraları yazı malzemesi olarak taş ve tahta levhalar, kemikler ve kumaşlar, deri ve parşömen ve papirus kullanılmıştır.

Hz. Peygamber’in Arap yazısının gelişmesine katkıda bulunduğu da bilinmektedir. Arapçada birbirine benzeyen bazı harflerin noktalarının konulmaya başlanmasının cahiliye dönemine uzandığı söylendiği gibi, Hz. Peygamber zamanında konulduğu da söylenmektedir. Nitekim o, kâtiplerinden Muaviye’ye harflere onu temsil eden noktaları koymasını (rakş) tavsiye etmiştir.60

KAYNAKÇA:

57. Kalem Sûresi 1.

58. En’âm Sûresi 7.

59. Abese Sûresi 13.

60. Şevki Dayf, Târîhu’l-Edebi’l-Arabî, II, 129-132

Kaynak: Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı – Prof. Dr. İbrahim Sarıçam