İletişim Başkanlığından engellilik politikalarına dair kapsamlı bilgi dosyası

İletişim Başkanlığının NSosyal hesabından çalışmaya ilişkin yapılan paylaşımda şunlar kaydedildi:

“Türkiye’nin Sosyal Dönüşüm Serisi başlıyor. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı olarak, 2002–2025 dönemindeki sosyal politika adımlarını özetleyen Bilgi Dosyası serimizin ilk çalışmasını yayımladık. ‘Türkiye Yüzyılı, Erişilebilirlik Yüzyılı’ başlıklı dosyamız; engelli bireylere yönelik hukuki düzenlemelerden kapsayıcı eğitime, istihdamdan dijital ve mekansal erişilebilirliğe uzanan kapsamlı dönüşümü tek çerçevede sunuyor. Bu çalışmayı, 3 Aralık Dünya Engelliler Günü vesilesiyle kamuoyunun istifadesine sunuyoruz.”

Kalıcı değişiklikler

Çalışmada, Türkiye’nin, 2002 sonrasında “yardım merkezli” yaklaşımdan hak temelli engellilik çerçevesine geçtiği, bu dönüşümün; hakların korunması, erişilebilirlik ve eşit katılım için hukuki, kavramsal ve operasyonel düzeyde kalıcı değişiklikler getirdiği aktarılıyor.

Bu kapsamda, engelliliğin, bireyin “kusuru” olarak değil, kişinin uzun süreli özellikleri ile çevrenin ya da engel yaratan kuralların kesişimi sonucu ortaya çıkan bir “eşitsizlik durumu” olarak ele alındığı belirtilen çalışmada, “Bu bakış açısıyla çözüm; bireyi değiştirmeye odaklanmak yerine, engel üreten mekanların, hizmet tasarımlarının ve kuralların dönüştürülmesine yönelmiştir. Dolayısıyla gerçek ilerlemenin, erişilebilir şehirlerin oluşturulması, kapsayıcı eğitim uygulamalarının yaygınlaştırılması, makul düzenlemelerin hayata geçirilmesi ve ayrımcılıkla mücadelenin güçlendirilmesi gibi bütünlüklü adımlarla mümkün olduğu yaklaşımı güçlenmiştir” ifadelerine yer veriliyor.

Çalışmada ayrıca, 2013’ten bu yana illerde faaliyet gösteren erişilebilirlik izleme ve denetim komisyonlarının; kamuya açık binaları, alanları ve toplu taşıma araçlarını düzenli olarak incelediği ve uygun olanlara erişilebilirlik belgesi verdiği, öğrenciyi sisteme uydurmak yerine, eğitim ortamının öğrencinin ihtiyaçlarına göre düzenlendiği anlatılıyor.

EKPSS ile kamuda merkezi yerleştirme yapıldığı, özel sektörde ise kota sistemi ve teşvik mekanizmalarının kullanıldığı belirtilen çalışmada, 2014’ten bu yana kota üzerindeki veya kota yükümlülüğü bulunmayan istihdam için işverenin sigorta priminin yüzde 100 oranında desteklendiği ifade ediliyor.

Çalışmada, ekran okuyucu yazılımlar, esnek çalışma saatleri veya erişilebilir toplantı ortamları gibi uyarlamalarla, eşit katılım ve çalışma hayatının desteklendiği aktarılıyor.

Engelsiz 2030 Vizyonu ve Engelli Hakları Ulusal Eylem Planı’nın (2023–2025), erişilebilirliği, kamu hizmetlerinde kaliteli hale getirmeyi amaçladığı belirtilen çalışmada, bu kapsamda fiziksel çevre, ulaşım, dijital hizmetler, eğitim, istihdam ve adalet gibi tüm alanlarda erişilebilirliğin ölçüldüğü, raporlandığı ve sürekli iyileştirildiği bir standart oluşturulmasının hedeflendiğine yer veriliyor.

Çalışmada, “2005 tarihli 5378 sayılı Engelliler Hakkında Kanun ve 2009’daki CRPD (Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Sözleşmesi) onayıyla şekillenen bu yapı, sosyal yardıma dayalı anlayıştan hakların korunması ve eşit yurttaşlığa doğru kesin bir yön değişimini ifade etmektedir. Bu bilgi paketi, söz konusu dönüşümün ana çerçevesini ve 2002–2025 dönemindeki somut çıktılarını özet bir şekilde aktarmayı amaçlamaktadır” değerlendirmesi yer alıyor.