Samsun’un kış tatlıları: Nokul, katmer ve fırın sütlaç

GİRİŞ

Samsun mutfağı, kış aylarında sadece doyurucu yemekleriyle değil, tatlı gelenekleriyle de öne çıkar. Soğuk Karadeniz akşamlarında soba başında yenen tatlılar, hem aileleri bir araya getirir hem de bölgenin misafirperverliğini yansıtır.

Bu tatlıların başında nokul, katmer ve fırın sütlaç gelir. Her biri farklı bir hikâyeye, farklı bir damak tadına sahiptir. İşte Samsun’un kış tatlıları arasında en çok sevilen üç özel lezzetin geçmişi, yapılışı ve anlamı…

NOKUL: KIŞ AKŞAMLARININ VAZGEÇİLMEZ HAMUR TATLISI

Nokul, Samsun’un en tanınan geleneksel tatlısıdır. Aslında tatlıyla tuzlu arasında bir lezzet köprüsüdür. Hamurun içine ceviz, üzüm, şeker ve bazen de tarçın konularak hazırlanır. Üzerine sürülen tereyağı, fırında pişerken hem dışını kızartır hem de içini yumuşatır.

Kış aylarında nokulun ayrı bir önemi vardır. Soğuk havalarda taze pişmiş nokulun kokusu tüm evi sarar. Özellikle Bafra ve Vezirköprü yörelerinde her evde bir “nokul tepsisi” bulunur. Gelen misafire çayla birlikte ikram edilir; çünkü Karadeniz kültüründe tatlı paylaşmak, misafirperverliğin en güzel ifadesidir.

Bir diğer gelenek ise, nokulun üzerine sıcak süt dökülerek tüketilmesidir. Bu yöntem, tatlının hem daha yumuşak hem de daha sıcak bir kıvam almasını sağlar. Böylece soğuk kış geceleri, nokulun kokusu ve sıcağıyla sıcacık bir atmosfere dönüşür.

KATMER: KAT KAT LEZZETİN KIŞA YAKIŞAN HALİ

Katmer, Samsun’da kış aylarında sıkça yapılan bir başka geleneksel tatlıdır. Özellikle sabah kahvaltılarında veya akşam çaylarının yanında servis edilir. İnce açılan yufka, arasına tereyağı, şeker, ceviz veya tahin sürülerek katlanır ve fırında pişirilir.

Katmerin sırrı, hamurunun çok ince açılmasında ve katlar arasındaki tereyağının tam kıvamında kullanılmasındadır. Kışın tereyağı oda sıcaklığında yavaş eridiği için, katmerin lezzeti bu mevsimde daha yoğun olur. Bu yüzden Samsunlular sıkça “Katmerin tadı kışta çıkar” der.

Bazı yörelerde katmer, sac üzerinde pişirilip sıcak sütle servis edilir. Bu versiyonu, özellikle kırsal bölgelerde soğuk günlerde enerji kaynağı olarak tüketilir.

FIRIN SÜTLAÇ: KIŞIN EN HUZURLU TATLISI

Samsun mutfağında fırın sütlaç, hem yaz hem kış aylarında sevilen bir tatlıdır; ancak kışın pişirildiğinde daha yoğun bir kıvama ve aromaya sahip olur. Sütlaç, ocakta pişirildikten sonra toprak kaselere alınır ve taş fırında üzeri hafifçe karamelize olana kadar pişirilir.

Kış aylarında kullanılan süt, genellikle daha yağlı olur; bu da sütlacın kıvamını koyulaştırır, kremamsı bir dokunuş kazandırır. Üzerine serpilen tarçın, hem kokusuyla hem de ısıtıcı etkisiyle tatlıya kışa yakışan bir sıcaklık verir.

Samsun’un kırsal bölgelerinde hâlâ “ocak üstü” yöntemle sütlaç pişiren evler bulunur. Bu gelenek, soğuk havalarda sobanın sıcaklığıyla birleşen tatlı kokusunu Karadeniz evlerine taşır.

NOKUL, KATMER VE FIRIN SÜTLAÇ ARASINDAKİ LEZZET FARKLARI

SAMSUN’UN KIŞ TATLILARINDAKİ GİZLİ SIR: DOĞALLIK VE PAYLAŞIM

Samsun’un kış tatlılarının en önemli özelliği, tamamen doğal malzemelerle hazırlanmasıdır. Köy sütü, ev yapımı tereyağı, yerli ceviz ve taş fırınlar… Her biri, bu tatlıların benzersiz lezzetinde pay sahibidir.

Kış mevsimi, aynı zamanda Karadeniz’de paylaşımın arttığı bir dönemdir. Uzun kış akşamlarında aileler soba başında toplanır, tatlı tepsileri elden ele dolaşır. Nokulun kırıntısı, katmerin kokusu ya da sütlacın sıcaklığı sadece damaklara değil, anılara da kazınır.

Bu tatlılar sadece birer yiyecek değil; Samsun’un kültürel kimliğinin tatlı birer yansımasıdır.

KIŞ TATLILARINA EŞLİK EDEN LEZZETLER

• Çay: Her tatlının en klasik eşlikçisidir. Samsun’da demli çay olmadan tatlı sofrası eksik sayılır.
• Sıcak süt: Özellikle nokul ve katmerin yanında tercih edilir; tatlının şekerini yumuşatır.
• Tahin ve pekmez: Katmerin üzerine dökülerek hem enerji verir hem de özgün bir aroma yaratır.
• Fındık ve ceviz serpiştirme: Sütlaç ve katmer sunumlarında geleneksel bir dokunuş sağlar.

SSS (SIK SORULAN SORULAR)

1. Nokul tatlı mı, tuzlu mu olur?
Her iki şekilde de yapılabilir. Ancak Samsun’da kışın daha çok cevizli, üzümlü ve şekerli tatlı versiyonu tercih edilir.

2. Katmer ile börek arasındaki fark nedir?
Katmer tatlı bir hamur işidir ve arasına tereyağı ile şeker sürülür. Börek ise tuzludur ve genellikle peynir veya kıyma ile hazırlanır.

3. Fırın sütlaç evde taş fırın lezzetinde nasıl yapılır?
Ev fırınında yüksek ısıda, üst raf konumunda kısa süre pişirmek gerekir. Üzerine az miktarda toz şeker serpmek karamelizasyonu artırır.

SONUÇ VE ÖNERİ

Samsun’un kış tatlıları – nokul, katmer ve fırın sütlaç – sadece tatlı ihtiyacını karşılamaz; aynı zamanda aileyi, sıcaklığı ve geleneği bir araya getirir. Soğuk bir akşamda, bu tatlılardan biriyle yapılan sade bir çay saati bile unutulmaz bir anıya dönüşebilir.

<!–

Gözden kaçırmayın

–>

Samsun pidesi kış aylarında neden daha lezzetli olur?

İçeriği Görüntüle

Eğer kışın Samsun’a yolunuz düşerse, bir fırına uğrayıp taze pişmiş nokul kokusunu içinize çekin, yanında demli bir çayla tadına varın. Çünkü bu şehirde tatlı yemek, sadece lezzet değil — bir kış ritüelidir.

Kaynak: HABER MERKEZİ