Soğuk Savaş’ın hayaletleri: Nükleer tehdit yükseliyor

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in açıkladığı Poseidon nükleer torpido ve Burevestnik nükleer motorlu füze testleri, ABD Başkanı Donald Trump’ın 1992’den bu yana yürürlükte olan nükleer test moratoryumunu fiilen sona erdirmesiyle yeni bir küresel nükleer gerilim döneminin kapısını araladı.

Uzmanlara göre bu adımlar, Soğuk Savaş sonrası en ciddi nükleer rekabet sürecine işaret ediyor.

Çin’in hızla genişleyen nükleer programı da denklemin üçüncü unsuru olarak öne çıkıyor.

Ukrayna Savaşı nükleer tehditlerin gölgesinde

Rusya-Ukrayna Savaşı, 2022’den bu yana nükleer tehditlerin gölgesinde devam ediyor.

Putin, Batı’nın Ukrayna’ya silah desteğini “kırmızı çizgi” olarak tanımlarken, Trump’ın ikinci başkanlık döneminde Moskova ile müzakere çağrıları artsa da gerginlik azalmadı.

Son haftalarda Rusya’nın nükleer söylemi, ABD’nin “Golden Dome” adlı füze savunma kalkanı planlarına yanıt olarak daha sert bir tona büründü.

New START Anlaşması’nın 2026’da sona erecek olması, tarafları yeni bir silahlanma yarışına sürükleyebilir.

Rusya’nın “kıyamet silahı” test edildi

Putin, 29 Ekim’de yaptığı açıklamada, nükleer güç ünitesine sahip Poseidon torpidosunun, hem denizaltıdan fırlatma motoru hem de nükleer ünitesiyle başarıyla test edildiğini duyurdu.

“Böyle bir silaha sahip başka ülke yok” diyen Putin, Poseidon’u “benzersiz” olarak nitelendirdi. Testin, Barents Denizi’nde bir denizaltıdan gerçekleştirildiği bildirildi.

Bulletin of the Atomic Scientists dergisine göre, 100 megatonluk nükleer savaş başlığı taşıyabilen Poseidon, okyanusta radyoaktif dalgalar oluşturarak kıyı şehirlerini yıllarca yaşanmaz hale getirebilecek güçte.

Uzmanlar, bu sistemi “kıyamet silahı” olarak tanımlıyor.

Bu test, Rusya’nın 21–22 Ekim’de gerçekleştirdiği Burevestnik nükleer motorlu seyir füzesi denemelerinden yalnızca günler sonra geldi.

Putin, Burevestnik’i “sınırsız menzilli” ve “hiçbir savunma sisteminin engelleyemeyeceği” bir silah olarak övdü.

NATO’nun “Skyfall” kod adıyla tanımladığı füze, 2019’daki bir denemede yaşanan patlamada beş bilim insanının ölümüne yol açmıştı.

ABD’den 33 yıl sonra nükleer test kararı

Putin’in açıklamasından kısa süre sonra Trump da 29 Ekim’de sosyal medya hesabından yaptığı paylaşımda, “Diğer ülkelerin yürüttüğü test programları nedeniyle Savaş Bakanlığı’na nükleer silah testlerimizi eşit temelde başlatma talimatı verdim” ifadelerini kullandı.

Bu karar, ABD’nin 23 Eylül 1992’de Nevada Çölü’nde gerçekleştirdiği “Divider” kod adlı testin ardından yürürlükte olan 33 yıllık moratoryumu fiilen sona erdiriyor.

Trump, ABD’nin dünyanın en fazla nükleer silahına sahip ülkesi olduğunu vurgulayarak, “Çin’in beş yıl içinde ABD seviyesine yaklaşabileceğini” öne sürdü.

Uzmanlar, bu döngünün New START Anlaşması’nın çökmesine ve yeni bir küresel silahlanma yarışına yol açabileceğini belirtiyor.

Nükleer silah sayıları

Federation of American Scientists verilerine göre:

ABD’nin aktif nükleer cephaneliğinde yaklaşık 3 bin 708 başlık,

Rusya’nın cephaneliğinde ise 4 bin 380 başlık bulunuyor.

Çin’in stoğu ise 500 başlıktan 1.000’e doğru hızla yükseliyor.

Bu artış, Trump’ın “Çin beş yıl içinde ABD seviyesine ulaşacak” uyarısını destekliyor.

New START neden kritik?

2010’da imzalanan ve 2011’de yürürlüğe giren New START Anlaşması, ABD ve Rusya’nın konuşlandırılmış nükleer başlıklarını 1.550 ile sınırlandırıyor.

Denetim mekanizmaları içeren anlaşma, 2021’de beş yıl uzatılmıştı. Ancak Rusya, Ukrayna Savaşı’nın başlamasının ardından 2023’te katılımını askıya aldı.

Bu anlaşma, Soğuk Savaş sonrası yürürlükte kalan son bağlayıcı nükleer silah kontrol anlaşması.
Sona ermesi, kontrolsüz bir silahlanma yarışının önünü açabilir.

Çin’in rolü ve üçlü denge arayışı

Çin, New START’ın ikili yapısını eleştiriyor ve “önce ABD ile Rusya’nın azaltım yapması gerektiğini” savunuyor.

Pekin yönetimi, BM’de 10 Ekim’de yaptığı açıklamada, New START’ın yeniden uygulanması ve yeni birçok taraflı düzenleme yapılması” çağrısında bulundu.

Ağustos 2025’te konuşan Çin Devlet Başkanı Şi Cinping, “Küresel stratejik istikrar” vurgusu yaparak ABD’yi “nükleer üstünlük arayışından vazgeçmeye” çağırdı.

Ancak Çin, üçlü bir anlaşmaya (ABD-Rusya-Çin) dahil olmayı reddediyor; bunun yerine “adil ve eşit azaltım” şartını öne sürüyor.

Kuzey Kore ekseni

Kuzey Kore, doğrudan New START’ın tarafı değil ancak Rusya ve Çin’le geliştirdiği askeri ilişkiler nedeniyle nükleer gerilimin dolaylı bir unsuru haline geldi.

Lider Kim Jong Un’un cephaneliğinde 50’den fazla nükleer başlık bulunduğu tahmin ediliyor.

2025’te Rusya’ya yönelik füze desteği ve Çin’le artan iş birliği, Pyongyang’ı Asya’daki nükleer dengenin merkezine yerleştiriyor.

Uzman uyarısı: Yeni bir nükleer çağ başlıyor

Savunma uzmanlarına göre, Rusya’nın “süper silah” testleri ile ABD’nin nükleer denemeleri yeniden başlatma kararı, uluslararası güvenlik dengesini kökten sarsabilecek bir döneme işaret ediyor.

Yeni START’in sona ermesi halinde, nükleer silahlanma üzerinde hiçbir uluslararası kısıtlama kalmayacak.

Uzmanlar, bu süreci “yeni bir nükleer çağın başlangıcı” olarak tanımlıyor.