Trabzon’da 260 tarihi yapı dijital ortama taşındı

KTÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Öğretim Üyesi Dr. Temel Sağlam ile ekibi, Trabzon’daki mimari çeşitliliğin bilinirliğini arttırma ve farklı türlerdeki yapıları dijital ortamda toplama amacıyla proje oluşturdu.

Projede yer alan bilgisayar, harita, mimarlık, tarih ve sanat tarihi bölümlerindeki akademisyenler, başta Vakıflar Bölge Müdürlüğü uhdesindekiler olmak üzere Ortahisar’daki 260 yapı üzerinde çalışma başlattı.

Yapıları dönemlerine ve işlevlerine göre sınıflandırarak internet sitesine aktaran akademisyenler, tarihi yapıların bulunduğu alanlara karekodlar yerleştirip ziyaretçilerin gezdikleri mekanla ilgili detaylı bilgi almasını sağlıyor.

Akademisyenler, yapıların tarihçesi, mimari özellikleri, planı, rölövesi, malzemesi, süslemesi ve varsa kitabesinin Türkçe çözümlemesi gibi bilgilerin yer aldığı “https://web.ktu.edu.tr/sanalkent/” isimli internet sitesini tarih severlerin hizmetine sundu.

Yerli ve yabancı turistlerin en çok ziyaret ettiği mekanların başında gelen Ayasofya Cami, Kızlar Manastırı, Taşhan, Bedesten ve Zağnos Paşa Köprüsü de projenin uygulandığı mekanlar arasında yer alıyor.

Tarihi alanları ziyarete gelenler giriş kısmında yer alan karekodu cep telefonları aracılığıyla kullandıklarında yapıların geçmişinden bugüne dair birçok bilgiye ulaşabiliyor.

Proje yürütücüsü ve KTÜ Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Öğretim Üyesi Dr. Temel Sağlam, AA muhabirine, projenin aynı zamanda TÜBİTAK tarafından “Sosyal ve Beşeri Bilimlerde Yenilikçi Çözümler Araştırma Projeleri Destek Programı” kapsamında desteklendiğini söyledi.

Sağlam, Trabzon’daki mimari çeşitliliğin bilinirliğini arttırma ve farklı türlerdeki yapıları dijital ortamda toplama amacıyla projeyi geliştirdiklerini ifade etti.

Projede farklı fakültelerden akademisyenlerin yer aldığını belirten Sağlam, “Projenin başlangıcında yalnızca Vakıflar Bölge Müdürlüğü uhdesindeki yapıları, yani yaklaşık olarak 60 civarında bir yapıyı envanter listesine almıştık. Sahada çalışmaya başladığımız zaman başka kurumların uhdesindeki yapıları da dahil etme ihtiyacı duyduk. Dolayısıyla Ortahisar’da 260 yapıyı çalıştık.” ifadesini kullandı.

Sağlam, yapıları dönemlerine ve işlevlerine göre sınıflandırarak çalışmaya başladıklarını dile getirerek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

“Dönemsel sınıflandırmada tarihin arka planında hangi medeniyet tarafından hangi tarihte yapıldıysa onu sınıflandırdık. Helenistik dönem, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu, Komnenoslar ve Osmanlı İmparatorluğu dönemi olarak dönemsel sınıflandırmalar yaptık. Osmanlı dönemi çok uzun bir periyot olduğu için erken, klasik ve geç Osmanlı olarak üç döneme ayırdık. Cumhuriyet dönemini de dahil ettik. Bir de işlev sınıflandırması yaptık. İşlev sınıflandırması kataloglarına dini ve sivil yapılarda 30’dan fazla grup yer alıyor.”

“Başka yerde ulaşılamayacak birçok veriye ulaşabilirsiniz”

Temel Sağlam, projede bir diğer önemli çalışmanın ise yapılar için oluşturulan karekodlar olduğunu vurguladı.

İçerisinde yapılara ait bilgilerin yer aldığı karekodları mekanların giriş kapıları ya da tabelalarına yerleştirdiklerini aktaran Sağlam, şöyle devam etti:

“Projemizin ana sayfasına erişirseniz sizi yapıların liste halinde olduğu sayfa karşılayacak. Aslında o ana sayfada ilgili yapı ile alakalı başka yerde ulaşılamayacak birçok veriye ulaşabilirsiniz. Karekod ile sayfaya girdiğinizde ilk önce yapının künyesi karşılar, arkasından o yapıyı tanıtacak bir görsel, onun altında da o yapının nerede olduğunu, nasıl ulaşılacağını gösteren ‘haritada bul’ bölümü yer alıyor.”

Sağlam, yapılan çalışmalar sonucunda yeni bulunan envanterlerin dijital ortama aktarılmasının yazılı kaynaklara eklenmesinden daha kolay olduğunu sözlerine ekledi.