Türkiye ve Özbekistan, ortak tarihi ve kültürel bağlarının etkisiyle ekonomik ilişkilerini pekiştirirken, bölgesel istikrara katkı sağlıyor.
Özbekistan ile Türkiye arasında uzun yıllar durağan olan ilişkilerin seyri, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kasım 2016’da Semerkant’a yaptığı ziyaretle tümden değişti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev ile yaptığı görüşmelerde, ilk etapta 5 milyar dolarlık, ardından 10 milyar dolarlık ticaret hacmi hedeflerini dile getirmişti.
Ziyaretin ardından iki ülke arasındaki ilişkiler canlandırılarak yeni bir dönemi başlatıldı. İki ülke arasında 2016’dan sonra başlayan bu yeni dönemden sonra ikili ilişkilerde ivmelenme oldu. 2016’da 1,2 milyar dolar olan ikili ticaret hacmi, takip eden yıllarda artarak 2020’de 2,1 milyar dolara, 2023’te 3,1 milyar dolara, 2024’te ise 3,5 milyar dolara ulaştı.
Türkiye yüzde 5’lik payla Özbekistan’ın 4. ticari ortağı olurken, Türkiye ayrıca Özbekistan’da en çok şirket kuran ülkeler arasında ilk sıralarda yer aldı.
TOBB ETÜ Taşkent Üniversitesi’ndeki akademik çalışmalarını tamamlayarak geçen ay Özbekistan’dan Türkiye’ye dönen Doç. Dr. Nurgül Bekar, konuya ilişkin değerlendirmesinde, Türkiye ve Özbekistan arasındaki ilişkilerin tarihsel ve sosyo-kültürel arka plana sahip kardeşlik hukukuna dayalı ilişkiler olduğunu dile getirdi.
İki ülkenin aynı etnik kökene sahip olduğuna işaret eden Bekar, “Aynı dine inanan, aynı dilden bu iki ülke ilişkileri bilhassa Sayın Şevket Mirziyoyev’in Cumhurbaşkanı olmasıyla yeni bir ivme kazanarak gelişmeye başlamıştır.” diye konuştu.
Bekar, son on yılda değişen en önemli hususun Türkiye-Özbekistan ilişkilerinin “kapsamlı stratejik ortaklık” seviyesine yükselmesi ve gerekli iş birliği mekanizmalarının da bu çerçevede tesis edilmesi olduğuna vurgu yaparak, şunları kaydetti:
“Böylece siyasi, ekonomik, kültürel, güvenlik, turizm, ulaştırma ve birçok diğer alanda doğrudan ve karşılıklı münasebetler geliştirilebilmektedir. İki ülkenin bağlarını güçlendiren en temel etkenler de paylaşılan ortak tarihi ve kültürel miras, dolayısıyla iki kardeş ülke insanının birbirini yakından tanıması ve dayanışma içinde olmasıdır.”
Bekar, 38 milyonluk nüfusuyla Özbekistan’ın dışa açılım politikası göz önüne alındığında ticari ve ekonomik ilişkilerin gelişme potansiyelinin oldukça yüksek olduğunu aktararak, şu değerlendirmelerde bulundu:
“Türkiye-Özbekistan Karma Ekonomik Komisyon (KEK) toplantıları başta olmak üzere iki ülke makamları sürekli bir araya gelerek işbirliğini geliştirici yollar aramaktadır. Bu bağlamda Türk yatırımcılar için her alanda imkanlar sunulmaktadır. Tekstil, tarım ve inşaat sektörlerinin Türk yatırımcılar için en avantajlı sektörler olduğunu söylemek mümkündür.”
Nurgül Bekar, Türkiye-Özbekistan ikili ilişkilerinin bölgesel ve uluslararası platformlarda olmak üzere hızlı bir gelişme potansiyeli sergilediğinin altını çizdi.
Gerek halklar arasında gittikçe artan sosyo-kültürel bağların gerekse iş insanları ve akademisyenlerin yürüttüğü projelerin de ilişkilerin olumlu yönde gelişmesine ayrıca destek sağladığını kaydeden Bekar, şu ifadeleri kullandı:
“Günümüz uluslararası ilişkiler konjonktüründe kardeş ülkelerin işbirliklerini artırması, devletlerin uluslararası gücünü ve doğal olarak görünürlüğünü de artırmak anlamında katkı sağlamaktadır. Bu kapsamda Türk Devletleri Teşkilatı (TDT) kurulduğu günden bu yana önemli ilerlemeler kaydeden bir örgüt haline gelmekte ve sadece iki ülke ilişkisini değil genel anlamda bölge ülkeleriyle ilişkileri de güçlendiren, destekleyen bir ortam sunmaktadır. Bu çerçevede 2019 yılında Özbekistan’ın yeniden tam üye olarak TDT içindeki faaliyetlere iştirak etmesi önemli bir kilometre taşı olarak bölgesel ortaklığa ivme kazandırmıştır. TDT’nin kurumsallaşma çalışmaları üyeler arasındaki işbirliğini derinleştirerek halen devam etmektedir.”
