Türkiyede bir yılda 120 milyon ton atık oluştu

Türkiye İstatistik Kurumu, 2024 yılına ilişkin atık istatistiklerini açıkladı. Buna göre imalat sanayi iş yerleri, maden işletmeleri, termik santraller, OSB’ler ve hane halklarında 2024 yılında 42,2 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 120 milyon ton atık oluştu.

İmalat sanayi iş yerlerinde 4,2 milyon tonu tehlikeli, toplam 24,4 milyon ton atık toplandı. Bu atığın yüzde 70,1’i satıldı veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi, yüzde 12,1’i tesis bünyesinde geri kazanıldı, yüzde 10,8’i düzenli depolama tesislerine yönlendirildi, yüzde 2,6’sı yakma tesislerine gönderildi, yüzde 2,4’ü belediye veya OSB yönetimleri tarafından toplandı, yüzde 1,8’i iş yeri sahasında depolandı, yüzde 0,1’i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Maden işletmelerinde dekapaj malzemesi/pasa hariç 40,5 milyon ton atık oluştu. Dekapaj malzemesi/pasa dahil oluşan toplam 1 milyar 61 milyon ton atığın yüzde 99,99’u mineral atıklardan meydana geldi. Toplam atığın yüzde 85,1’i pasa sahalarında, atık barajlarında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edildi, yüzde 12,5’i ocak içine geri dolduruldu, yüzde 2,4’ü ise diğer yöntemlerle geri kazanıldı ya da bertaraf edildi.

Termik santrallerde 26,5 milyon ton atık meydana geldi

Termik santrallerde 10,4 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 26,5 milyon ton atık oluştu. Toplam tehlikesiz atığın yüzde 84,6’sını kül ve cüruflar, yüzde 15,4’ünü diğer atıklar oluşturdu. Toplam atığın yüzde 86,9’u kül dağı ve kül barajında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilirken yüzde 13,1’i lisanslı tesislere gönderildi, maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı veya diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

OSB müdürlüklerinin altyapı hizmetleri, atık su arıtımı ve benzeri idari faaliyetleri sonucu 196 bin tonu tehlikeli olmak üzere 397 bin ton atık ortaya çıktı. Oluşan atığın yüzde 95,5’i atık işletme tesislerine gönderildi, yüzde 4,5’inin diğer yöntemlerle bertarafı sağlandı.

Toplam 1401 belediyenin 1392’sinde atık hizmeti verildiği görüldü. Bu hizmetin sunulduğu belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın yüzde 88,9’u atık işleme tesislerine, yüzde 10,9’u belediye çöplüklerine gönderilirken yüzde 0,3’ü diğer yöntemlerle bertaraf edildi. Belediyelerde toplanan kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,09 kilogram olarak hesaplandı.

Belediyeler tarafından işletilen atık su arıtma tesislerinde 353 bin ton (kuru madde bazında) atık su arıtma çamuru oluştuğu tespit edildi.

Atık işleme tesislerinde 195 milyon ton atık işlendi

Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen 195 milyon ton atığın 139 milyon tonu bertaraf edildi, 56 milyon tonu geri kazanıldı.

Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton ve yakma tesislerinde 448 bin ton atığın bertarafı sağlandı.

Beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde 4,7 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı gerçekleştirildi. Kompost tesislerinde 124 bin ton, diğer tesislerde ise toplam 51,5 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.

Atık istatistikleri kapsamında, Türkiye’deki tüm belediyelerden, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi iş yerlerinden, kurulu gücü 100 megavat ve üzeri tüm faal termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış tüm OSB müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne referans yıl için üretim beyan eden maden işletmelerinden, lisanslı veya geçici faaliyet belgeli tüm atık bertaraf ve geri kazanım tesisleriyle lisansı olmasa da belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen düzenli depolama, yakma ve kompost tesislerinden veri derlendi.